XX ғасыр басындағы қазақ зиялыларының ағартушылық қызметі

XX ғасыр басындағы қазақ зиялыларының ағартушылық қызметі.

Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында алаңсыз, бейғам өмір сүруіміздің, көзіміздің ашық, көкірегіміз ояу болуы бұл әрине байырғы елім деп соққан ата бабаларымыздың арқасында. Әр жыл, ғасыр сайын елі үшін тыным таппаған қанша ұлы тұлғалар бар. Солардың бірі ауыз толтырып айтатын Алаш зиялыларымыз.

Алаш партиясы ең алғашқы қазақ партия болып саналады және олардың басып шығарған Айқап газетіде алғашқы  қазақ тілді газет болып табылды. Шын мәнінде осы XX ғасырға бұл Алаш партиясының зиялылары аса қатты қажет болды десек өтірік сөйлемегеніміз болады. Себебі бұл кезеңде халықтардың орыстанып кетуі, сондай ақ халықтың аса білімсіз болуы, халықтың жартысынан көбі кедейлікпен күрсіп қара жұмыс жасайтын. Білім алу өте қиын кезең болған, мектептерде қазақ тілі мүлдем алып тасталынған еді. Халық кедейліктен зардап шегіп, ашаршылықпен күресугеде мәжбүр болған еді.

Осы кезеңде Алаш зиялылар құдды бір қараңғыдан шыққан күндей іспеттес еді. Бұған Алаш өкілі Сұлтанмахмұт Торайғыровтың “Қараңғы қазақ көгіне өрмелеп шығып күн болам, қараңғылықтың көгіне күн болмағанда кім болам?” деген сөздері құдды бір жаныңа жылу ұялатардай еді.

Ұлт қамын ойлаған қазақтың зиялы азаматтары адамзат тарихының көшінен қағаберіс қалып, бейғам жатқан елдің тығырықтан шығар жолын іздеп, шарқ ұрды. Одан шығудың бірден бір жолы өнер білімге жол ашу болып табылды. Бұл жолда ұлттық салт дәстүрдің, мәдениеттің ең маңыздысы тілдің алар орны ерекше. Осыған болар Алаш партисының төрағасы Әлихан Бөкейханов: ‘Қазақтың ұлт болып, өркениетті ел қатарлы өмір сүруі үшін, ең алдымен, халықтың санасын оятатындай жағдай тудыру қажет, қазақтың ұлттық тілін, әдебиетін өрістету керек” деп жазды.

Жалпы Алаш партиясы құрамында көптген жан жақты саладан ұлы тұлғадар болды. Солардың ішіндегі ағартушылық саласынды өз үлестерін қосықан ұлы жазушы, ақындарымызда болды.Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Мағжан Жұмабаев, Жүсіпбек Аймауытов, Сәкен Сейфуллин, Халел Досмахамбетұлы т.б ұлы педагогикалық мұраларының бүгінгі таңда ғылыми пайдасы өте зор.

Қазақ зиялыларының алдыңғы қатарлы өкілдері бар күштерін салып баспасөз органдарын қалыптастырды. Ол жерге көптеген мотивацияға толы шығармалар, өлеңдер т.б жазылды. Соның ішінде 1909 жылы Уфа қаласында жарық көрген, сонымен қоса артынан бірнеше рет басылымға шығарылған Міржақып Дулатовтың «ОЯН ҚАЗАҚ» атты шаған көлемді өлеңдер жинағы еді.