Тарихи пәндер жүйесі

         Лекция 1. Тарихи пәндер жүйесі.

1. Дерек танудың объкетісі және пәні.
2. Тнымның басты объектісі.
3. Жазбаша және материялдық тарихи деректер.
4. Деректанудағы объективтік шындық.
5. Деректану тарихи зерттеудің негізі ретінде.

Тас ғасырының зерттеушілері жөнінде Акишев, Байпақов, Алпыспаевтің еңбектері және Педошенко,  Костаниян, Пресноповтің зерттеулері құнды. Тас ғасырын топтастыру XIX ғ. Ортасына келеді. XX ғ. бас кезінде Педошенко «Об архивных находках Семипалатинска»- бұл еңбекте өзінің 72 тас жинағын айтты. Моланың ішінде тас құралдар табылған өлке тану музейінде қойылған. Костанье Арал табиғатын зерттей отырып онда табылған архиологиялық заттардың тізімін жасады. 1913ж. шыққан еңбегінде «Древности киргизской и оренбургского края ». Тас құралдарының модулін көрсетеді және әр қайсысына мазмұндама береді. Ағылшын Драйверд Қазақстан жөнінде еңбек жазып қалдырды. Соның ішінде ерекше атап өтетініміз тас ғасырын кезеңдерге бөлу.XXғ. 30ж. Грезнов тас ғасырының ескерткіштерімен жұмыс жасаған. Марғұлан Қазақ СССР академиясының ғылыми сериясында Бетпақ дала, Cары су, Сары арқа өңіріндегі археологиялық зерттеулерін қорытындылаған. Жазбаша деректерді жинастыру 1946ж. басталды. Ә. Марғұлан басшылығымен болды.              

        XVIII ғ. тарихнама сыннан өткізілді. Татишев әр бір нәрсені сынап өткізу керек, адам деркті көргенде авторды көрсету керек, деркті жазып аяқтамай тастапр кетсе ол үлкен қате Ш. Уалиханов қатеге сілтеме берген.                

Лекция 2. Қазақстан тарихының деректері және қазақ

                              этнонимі шығу туралы зерттеулер.

1. Ежелгі орта ғасыр дерекнамасы.
2. Қазақ этнонимі туралы деректер және жүз атауы шығуы туралы деректер.
3. Қазақстан тарихының тарихнамасы.

       Адамзат тарихына жазу, сызу пайда болуна дейінгі кезеңін белгілеу үшін Даниель Омсон 1851ж. тарих алдындағы кезең және тарихтан арғы кезең деген термин ұсынды.  Тарих алдыдағы кезеңнің өзінен кейінгі кезеңдерден басқа өзгешелігі жазба деректедің жоқтығынан бір халықтар мекендерінің аттарының басым біле алмайтынбызда.

        Алғашқы топқа антикалық автордың жазбаша хабарлары жатады ( Прошлое Казахстана в источниках и материялах  А- 98, I том). Көне Грек тарихшысы Герадот, географ Страбонның, Рим тарихшысы Морцелидің еңбектерінен көне ғасырлардағы сақ және түрік тайпалары жөніндегі деректерді кездестіре аламыз. Сонымен бірге Қытай династиясының хроникасында қазақтың тарихы жөнінде деректер мол. ( Цинь империясы, Минь империясы). Цань, Уди кезінде қазақ тарихын жазған. Қытай тарихы қазақ сахынасында болып жатқан оқиғаларға көз тігіп отырған. Қытай халқының тарихында бұл мемлекет күн астындағы мемлекет, жердің кіндігі, орталығы, ал қасындағы көрші мемлекеттер жабайы, бағынышты мемлекет ретінде бейнеленеді. Қытай тарихында Геоцентр көз-қарасы қалыптасқан.

        Қытай деректерін талдау барысында ондағы тарихи оқиғалар хроникалары мүлде басқаша беріледі. Қытай құжатында қазақтың бас идеологы ретінде Бұқар Жырауды, Абылайды мадақтап дәріптейді, ал ғұндар туралы жабайы дейді. Парсы елінде соңғы дерекдеп Авестаны аламыз.

        Авестада заостризм діннің тарауы туралы деректкр беріледі.Заостризм дінінен басқа сақтар жөнінде деректер кездестіреміз. Бехустун жақтастарындағы Парсы патшасы Дарий I-ге орын алған жазбаларда б.д.д. I-м.ж.жартысында қазақтың территориясын мекендеген тайпалардың тіршілігі, тұрмыс- салты суреттелген.

        Я.Мичурин қазақ даласында түркі тілдес көшпелілер сақтар қытайдың жиі болған шапқыншылықтарынан қорғануға мәжбүр болды.Үйсіндер жерінде Үлкен Орда Есіл мен Ертіс бойында Солтүстік орда, Балқаш пен Каспий ортасында мекендеуге мәжбүр болды. Левшиннің еңбегі ежелгі қазақ халқы туралы қазақ этнонимі туралы шығармаларын жариялады.Қырғыз- қазақ «Описание Киргиз- казахской степей» Вамбиридің зерттеуінде қазақтың шығу тарихы Ресейлік деректермен салыстырылып көрсетілген.

        2.Қазіргі әлемдегі ғалымдардың көпшілігі формациялық көзқарастан алыстап кезеңдерге бөлуді жөн санап отыр. Негізгі кезеңнің өзі 2-і түрлі ұғымға тараған тармаққа дейінгі кезең, бұл ұғым бойынша адамның дамуы үш бағытпен жүреді. Тарихтың алдындағы кезең, жалпы әлемдік тарихта әлі күнге дейін адамзат дамуының тарихын Дарвиннің ілімімен байланыстырады, ал біз білетін соңғы археологиялық жаңалықтар бойынша адамның шығу тегін маймылдан емес адам ата мен хауа анадан бастап тоқтау қажет. Тас дәуірінің өзін кезеңдерге әлі күнге дейін ғылымда кеңінен қолданылады.Оңтүұстік Азия мен Қазақстан аймағының түбегі ерте географиялық және тарихи мәліметтер бар Геродоттың баяндаулары қазіргі заманда сақ тайпалары жөніндегі ең көп дерек беретін таным. Осы Геродоттың еңбегін зерттейтін ғалымдар  сақ және скиф тайпалары біртайпа, бір ат, екендігіне көз жеткізді.