Лекции по "Экономике"

Экономика- материалдық   игіліктерді өндіру бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар пайда болатын өндірістің қатынасы

Биметализм - (би екеу) ақша ретінде 2 металды алтын және күмісті пайдалудан шығады

Монометализм - ( моно биреу) ақша ретінде тек алтынды пайдаланулдан шығады қағаз және несиелік ақша оған еркін айырбасталған.

Алтын монеталық стандарт 1821 ж, золотослитковый стандар(фарнц, англия), алтындевиздік стандарт ( 20ғ 20ж-30ж)

Ақша - бұл  жалпылама эквивалент рөл. Оның қасиет: сапалық бір келкілігі, сандық бөлінуі, ықшамдылығы, сақталуы.Алтының құны арқылы көрсетілген тауардың құны баға деп аталады.

Монета - айрықша формамен сыртама түрінде металл құймасы.

Банкнот - банктың векселі. Банкнотың ақшадан айырмасы:Банкнот 2 жақты қамтиды, Қағаз ақшаны мемлекет шығарады, банкнотарды орталық эмиссиялық банк шығарады.

3.Қағаз ақша айналым құралы,қызметін атқарса, банкнотың төлем құралы болып есептеледі.

Чек банкпен ақша сомасын төлеуге н/е одан басқа счетқа аударуға болатын осы мезетік счеты бар тұлғанын жазбаша нұсқауы.

Чектің 3түрі болады; Бәсірелік,ордерлік,ұсынушылық

Экономикалық жүйе 3 ке бөлінеді;1- дәстүрлі,2- нарықтық,3-әкімшілік

Еңбек - бұл материалдық және рухани игіліктермен қызметтерді жасау туралы адамдардың бірмақсаттағы қызметтері

Еңбек - адамның қандай да бір пайдалы нәтижеге бағыталған ойлау және физ. Қызметі

Жер - табиғатын адамға беретін игіліктерді, олар жер және оның қойнауы су және ауа

Капитал - табыс әкелетін құндылық, метр. Игіліктерді өндіру үшін қажет құралдар қоры, өндіріс проц

Нарық - ұдайы өндірістің барлық звенолары өндіру, бөлу, айырбастау және тұтыну  салаларында сату, сатып алу арқылы жүргізілетін ұйымдық экономикалық қатынастар жүйесі.

Бартер - бір тауардың тауардың тікелей басқа тауарға, акшасыз айырбасы.

Биржа көтерме саудамен стандарты тауарлардың нарғы н/е жұмыс күші және бағалы қағаздардың сату н/е сатып алу валюта н арығы

Универсал биржа - тауарлар құралдары, астық , металдар, зат обьектілері шикізат т.б.

Қорлар биржасы - бағалы қағаздарды бағамен сату алу келісімдері жасалатын нарық.

Форвардық келісім бұл нақты тауармен келісім яғни сатушының тауары бар болу керек және шартта көрсетілгендей мерзімінде жеткізіп беру керек

Фьючерлік келісім - бұл келісімге отырған кезде жоқ тауарлар мен кілісім

Опицон - берілген баға бойынша тауарды н/е бағалы қағазды сатып алуға құылы құқыны төлеп алады.

Экономикалық теория 2-ге бөлінеді:

1-микро және макро экономика болып

Өндіріс - матер. игіліктермен қызметтер пайда болатын бастапқы кезең.

Бөлу - қоғамдық өнімнің нарықтық шарушалықта бөлу

Айырбас - қоғам. байлығың ұлғаюына ықпал етеді

Тұтыну - өндіріс нәтижесін игіліктерду қажеттілікті қанағатандыру үшін пайдалану

Өндіріс 2-ге бөлінед; қарапайым, кеңейтілік

Экономика 3-ке бөлінеді:

дәстүрлі,нарықтық,әкімшілік

Дәстүрлі экон-өндіруді бөлу ж/е тұтыну,қалыптасқан дәстүрлермен,ғұрыптарға негізделеді

Әкімшілік экон-бұл мәселелерді дерективалық әдістермен , бұйрықтармен шешеді

Нарықтық экон-шаруашылықтық өндірушілердің қызмет көрсету арасындағы бәсеке

Нарық субь. Үй шаруашылықтары, фирмалар және мемлекет жатады.

Үй шаруашылығы бұл - н/е бірнеше адамнан тұратын экон. бірлік

Экон потенциал - нақты тарихи кезенді халық шаруашылық комплексінің материалдық игіліктерді өндіру, бөлу, айырбастауж/е тұтыну

Еңбек - бұл материалдық ж/е рухани игіліктермен қызметтерді жасау адамдардың бір мақсаттағы қызметтері

Еңбек заты - бұл дайын өнімді жасау мақсатында адамдардың өзінің еңбегімен әсер ететін табиғат  заттары

Экон қатынас - материалдық ж/е  рухани игіліктерді мен қызметтерді бөлу, айырбастау,тұтыну процесінде пайда болатын қатынас

Өндіріс күштері - бұл қоғамдық өндірістегіжеке ж/е заттық факторларынң өзара әрекеті

Бәсеке нарықтағы экономикаға қатысушылар арасындағы өндірістің тауарларды сату және сатып алудың арасындағы ең жақсы күрес.

Монополия (гр. monоs – жалғыз және poleo – сатамын)

Картель - шығарылған өнімнің көлемі туралы келесім

Синдикат - өнімдерді бірігіп өткізуді ұйымдастыру мақсатындағы бірлестік

Концерн - бір қаржылық орталығы бар , оларға кіретін әр түрлі салалармен фирмалар , бірақ жалпы технологиясы бар монополия.

Жетілмеген 3 ке;

Монополия бәсеке Олигополия

Таза монополия.

Қарапайым ұдайы өндіріс -

Жылдан жылға жаңарып  отырады

Кеңейтілген ұдайы өндіріс -

Кезінде өндіріс процессі ұлғайып отырады

Тиімділік - белгілі бір нәтижеге кеткен шығынмен сол нәтиженің қатынасы

Меншік - бұл өндірістің нәтижесін құралдарын иемдену иелену туралы адамдардың арасындағы обьективты қатынастар жүйесі.

Суб. Меншік - меншік болып мемлекет, ұжым, жеке тұлға болу мүмкін

Обьект меншік - жер, ғаламшар, материалдық және рухани мәдениет заттары

Иелену - бұл затты алудың нақты қоғамдық әдісі.

Еңбектің жеке меншік суъб. Жеке тұлғалық, шаруалар, қол/өнер,және өзінің еңбегімен өмір сүретін тұлғалар.

Мемлекеттік меншік - меншік обьект. Басқару билеу, мем.  үкімінің өкілдері арқылы жүргізілетін қатынастар.

Ұжымдық меншік - өндіріс өнімдерм ен құралдарын басқару және  қолдану ұжымен бірігіп қожалық ететін қатынастар.

Сауда - тауар ауысу мен сатып алу сату актісін іске асырушы адамдардың іс- әрекеттері.

Сауда капиталы - бұл айналым саласында жұмыс істейтін және өнеркәсуптік қапиталдың бөлініп қыкан қапитал.

Дүкен қойма, тауарды сатуды және сақтауға арналған арнайы орын

Аукцион - сатып алушылардың арасындағы бәсекеге негізделген тауар саудасы

Еңбек бөлінісі 3 кезеңге бөлінеді;

1.Егін шаруашылығынан, мал шаруашылығын бөлінуі тұрақты айырбас жасайды

2.Егін шаруашылығын қол өнер кәсібінің бөлінуі тауар өндірістің пайда болуын білдіреді

3.Өндірістен сауданың жекеленуі және көпестердің шығуы