Паразиты

Үшкір құрт түрі (лат. және ағылш. Enterobius vermicularis, ағылш. сондай — ақ, pinworm)-ең көп таралған құрт-адам паразиті, энтеробиоз қоздырғышы.[pic 1]

Enterobius vermicularis дөңгелек гельминттерге (нематодтарға) жатады. Аталығының  ұзындығы 0,2-0,5 см, аналығының — 1 см, Үшкір құрттың ортасының  қалыңдығы — 0,1-0,5 мм, ұш жақтары  жұқа болып келеді.  Ішекке гельминтті бекітуге қатысатын үшкір құрттың алдыңғы жағында — везикулдар, ал өңештің артқы бөлігінде шар тәрізді кеңеюі — бульбус бар.

Энтеробиоз

Ауру, қышыну және артқы өтіс (анус) саласындағы тітіркенуі, әсіресе түнде, ұрықтандырылған үшкір құрттың аналығы  перианальді бүктемелерінде жұмыртқа салғанда бұлар энтеробиозға  тән белгілер  болып табылады. Осыған байланысты мазасыз ұйқы, жиі түнгі зәр шығару байқалады. Энтеробиоз кезінде қабыну реакциялары дернәсілдің  әсерінен дамиды, олар протеолитикалық ферменттер мен лектин тәріздес заттарды шығарады, ол ұлпаларының айналасындағы жасушалармен простагландиндердің бөлінуіне ықпал етеді. Үшкір құрттың  жаппай инвазия(сіңу) кезінде соқыр ішек қабырғасының қабынуы есебінен іш өтуі дамуы мүмкін, соқыр ішек қабырғасы үшкір құрттың  тіршілік ортасы (биотобы). Энтеробиоздың ұзақ уақыт бойы перианальды созылмалы дерматоздың дамуымен, жарықтардың пайда болуымен, оларды жұқтыруымен жүреді. Энтеробиоз кезінде тамақ өнімдерінің сіңу және қорытылу процестері бұзылады, жұқтырғандардың 30-40% асқазанның қышқылдығы төмендейді және пепсин сөлінің бөлінуі  азаяды.

Энтеробиозды сіңуінің эпидемиологиялық ерекшелігі бір иесінде немесе ұжым айналымда (отбасы, мектепке дейінгі балалар мекемесінің тобы) толық өмір циклын жүзеге асыру мүмкіндігі. Жұғып кетуі үшін Enterobius vermicularis жұмыртқасының аузына түсуі міндетті емес, бірақ перианальды аймақта 6 сағаттан артық болған кезде жұқтыру ретроградтық жолмен болуы мүмкін.

[pic 2]

Үшкір құрттын тіршілік циклі

Жұмыртқаларды және ересек дарақтарды анықтауы тек қана жұғынды және  таңба алудан жүргізіледі, энтеробиозға нәжісті зерттеу қажет  емес. Бір рет зерттеу кезінде аурудың барлық жағдайларының жартысынан көбі анықталады, ал 3-5 қайта талдау жүргізу кезінде энтеробиоз жағдайларының 90-99% - ы анықталады.

Энтеробиозды емдеудің ерекшелігі- паразитке   қарсы препаратты науқаспен тығыз байланыста болатын барлық адамдарға бір мезгілде тағайындау қажеттілігі.Ауруды алдын алу қиындығы -жасөспірімдер мен ересектерде  энтеробиоз белгілері сирек байқалады, тіпті оларды жұқтырған уақытта да. Қоздырғыш - пирантел, мебендазол және альбендазол сияқты көптеген паразиттерге қарсы препараттарға өте сезімтал. Бұлардан тыс уақытша тұрақтылықты ала алатын жас Enterobius vermicularis бар , сондықтан емдеу тиімділігін арттыру үшін препаратты 3 апта аралығымен екі немесе үш рет қолдану керек. Әртүрлі паразиттерді  бір мезгілде жұқтыру кезінде  : Enterobius vermicularis + Ascaris lumbricoides, Enterobius vermicularis + Toxocara canis(немесе Toxocara cati), Enterobius vermicularis + Lamblia intestinalis үшін таңдалынған препарат альбендазол болып табылады.

Энтеробиоздың алдын алу жеке және қоғамдық гигиенаны мұқият сақтау, кір жуу және үтіктеу арқылы , киімді жиі ауыстыру, баланы зиянды әдеттерден арылту болып табылады (Печкуров Д. В., Тяжева А. А.).

Энтеробиоз туралы тағыда қараңыз: Бронштейн А. М., Малышев Н. М. А. Энтеробиоз / кн. Нұсқаулық : гастроэнтерология бойынша / Под ред. Ф. И. Комаров, С. И. Рапопорта.

Сайтта www.gastroscan.ru әдебиеттер бөлімінде "АІЖ паразиттік және жұқпалы аурулары" деген кіші бөлім бар, ол гельминтоздарды емдеу мәселелерін қозғайтын баптардан тұрады.[pic 3]

Enterobius vermicularis эукариот жүйесінде

Әр түрлі зерттеушілер құрттар жүйесіне әртүрлі көзқарастарды ұстанады. Үшкір құрт нематод (дөңгелек құрттар) түріне жатады.

АҚШ-та қолданылатын NCBI* жүйесі бойынша  Enterobius vermicularis түрі үшкір құрт  (лат.  Oxyuridae тұқымдасына жататын Enterobius),Oxyuroidea тұқымдасына,oxyurida тәртібіне, Chromadorea сыныбына жататын, нематодтар немесе дөңгелек құрттар (лат. Nematoda), <дәрежесі жоқ топ> Түлейтіндер  (лат. Ecdysozoa), < дәрежесі жоқ топқа> екі жақты-симметриялы (лат. Bilateria), патшалық бойынша Эуметазои, немесе осы көпжасушалы (лат. Eumetazoa), көпжасушалы Жануарлар патшалығына (лат. Metazoa), <дәрежесі жоқ топ> артқы (лат . Opisthokonta), патшалық астына  Эукариоты (лат. Eukaryota).[pic 4]