Батыс елдеріндегі шағын экономика

. көбінесе мүлдем күтпеген кластер ішіндегі өзара байла- ныстар бәсекелестіктегі жаңа жолдардың ашылуына әкеліп, тіптен жаңа мүмкіндіктерді тудырады;

. адам ресуртары мен идеялары жаңа комбинациялар кұрайды.

Жалпы алғанда әрқайсысы қызметінің негізгі белгілерін қамтитын кластерлердің 3 түрлі кең көлемді аныктамасы ажыратылады:

• бұл әдетте кайсыбір ғылыми мекемелерге (F3И, универси- теттер және т.б.) байланған туыс бөліктер iшiндeгi экономикалық, белсенділіктің аймактық , шектелген формалары;
• бұл тігінен алғандағы өндірістік тізбектер - өндіріс процесінің аралық кезендері кластердің ядросын құрайтын (мысалы, “жабдықтау- шы - өндіруші - өткізуші - клиент” тізбегі) біршама тар анықталатын бөліктер; бұл категорияға бас фирмалар төңірегінде қалыптаскан желілер де кіреді;
• бұл агрегацияның жоғары деңгейінде аныкталатын өндіріс салалары (мысалы, “химиялык кластер”) немесе бұдан да жоғары агрегация деңгейіндегі бөліктер жиынтығы (мысалы, “агроөнеркә- ciптік кластер”).

Кластерлер туралы айтқанда 6ipiн-6ipi толыктыратын 2 стратегияны ажырату керек:

• берілген кластерлердегі білімдерді пайдалануды арттыруға бағытталған стратегиялар;
• кластер ішінде ынтымақтастықтың жаңа желілерін кұруға бағытталған стратегиялар.

Уақыт өте келе тиімді жұмыс істейтін кластерлер ipi капитал салымдарына ие болып, үкіметтің ерекше кадағалауына ілінеді, яғни кластер өз бөліктерінің жай ғана жиынтығы дегеннен жоғары тұратын құрылымға айналады. Кластердің орталығы кебінесе бірнеше ipi компаниялар болып табылады да, олардың арасында бәсекелестік қатынас сақталады. Бұнысы арқылы кластер картель мен қаржылық топтан epeкшeлeнeдi. Қарсыластардың, олардың сатып алушылары мен жабдыктаушыларының 6ip жерге шоғырлануы тиімді түрде арнайы бағыттар бойынша мамандануды дамытады. Сонымен 6ipгe кластер баска да ұсак фирмаларға, кіші кәсіпорындарға жұмыс береді

Бұдаан бөлек ұйымның кластерлік формасы инновацияның ерекше  түрі-“бірлескен инновациялық, өнімді тудыруға алып келеді Tiгiнeн интеграциялану негізінде кластерлерге 6ipiгy әpтүpлi ғылыми және технологиялық өнертабыстардың бейберекет шоғырлана салуын емес, жаңа білімдер мен технологиялардыд бeлгiлi 6ip жүйемен таралуын қалыптастырады. Мұндайда өнертабыстардың инновацияларға, ал

және олардың тұрақтылығын қамтамасыз етуге міндетті. Ал бизнес болса, ѳз кезегінде нарықтық ортадағы ѳнеркәсіптің бәсекеге кабілеттілі- гін арттыру мумкіндігі туралы тусініктің бұрмаланбауы үшін (ең болмағанда халықаралық, стандарттар бойынша жылдық каржылық есептер шеңберіңде) ѳзінің шынайы қаржылық арналарын ашуы керек. Казіргі кезде қазакстандық экономиканың бәсекеге кабілеттілігі негізінен салыстырмалы ұлттык басымдыкдар мен бағалық бәсекеге кабілеттілік механизмін пайдалануды тірек етеді. Отандық экономиканың шикізаттык кұраушылары бүгінгі күні қазақстандық экспорттың бәсекеге кабілеттілігінің негізіне айналып отыргандығында күмән жоқ, Сондықдан зерттеу порцесінде ұлттык экономиканың салыстырмалық және бәсекелік басымдығы маңызды жайт болып табылады.