Фармакологияның негізін қалаушылар

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: фармакологияның негізін қалаушылар

[pic 1]

[pic 2]

[pic 3][pic 4]

Тексерген: ____________________

Орындаған: Исканова Баян, Максеткызы Алсу

Фармакология (грек тілінде pharmacon – дәрі, у; logos – білім). Фармакология химиялық заттың ағзамен өзара әсерлесуі жөніндегі ғылым.

XIX ғасырдың ортасында эксрериментальді зерттеу тәсілі пайда болғаннан бастап фармакология өзіндік жеке ғылым ретінде қалыптаса бастады. Экспериментальді фармакологияның негізін қалағандар — Франсуа Мажанди (стрихнин әсерін зерттеген) және Клод Бернар (кураренің жүйке-бұлшықет өткізгіштігіне әсер ету механизмін анықтады).

Фармакологияның даму тарихы — яғни дәрілік заттарды біліп үйрену бұрынғы заманнан белгілі болған. Терімшілік заманында адамдар тамақ іздеп жүріп кенеттен өсімдіктердің дерілік қасиетінің бар екенін байқаған. Ағылшын сөзі drug — дәрі атауы, ескі француз сөзі drogue — құрғақ шөп сөзінен шыққан. Б.з.д. IV мың жыл бұрын өмір сүрген Шумердің (Месопотамиядағы) қашалып жазылған кестесінде опии жайында жазылған. Опии сөзі екі белгімен белгіленген: hul -көңілді, gil — өсімдік. Швейцария дәрігері Теофраст Парацельс (1493-1541) мерезді емдеу үшін сынапты буынға пайдалануды ұсыньш, ядрохимияның негізін қалады. Бұл бағыт медицинада ағзадағы таза химиялық құбылыс үрдісі ретінде, ал ауруларды химиялық тепе- теңдіктің бұзылуы ретінде қарастырады. Парацельстің айтуы бойынша: «Бар заттың бәрі у, улылығынан айрылған еш нәрсе жоқ және бар заттың бәрі дәрі-заттың бір ғана мөлшері оны у қылады немесе дәрі қылады». Фармакологияның қалыптасуында көп еңбек еткен профессорлар   Р.Бухгейм,   А.П.Нелюбин,   А.А.Иовском,   А.А.Соколовский, В.И.Дыбковекий, О.В.Забелин, Е.В.Пеликан, И.М. Догелю және т.б болды. Олардың тәжірибелік әдістері ғылыми жұмыста және фармакологиядан сабақ беруге қолдана бастады.

1849 жылы Дерптс университетінің (қазіргі Эстониядары Тарту) профессоры Рудольф Бухгейм (1820-1879) өзінің пәтерінде әлемдегі ең бірінші экспенриментальді фармакология лабораториясын ашты. Ресейде ірі медициналық ғылыми орталық Санкт-Петербургтегі Медико-хирургиялық академия болды. Ол ғалымдарды және бірқатар фармакологтарды біріктірді.

 Бухгеймнің оқушысы әйгілі ғалым Освальд Шмидеберг Страсбург қаласындағы неміс институтындағы фармакология кафедрасын басқарды. Ол камфораның организмнен глюкуронид түрінде бөлініп шығатынын ашты. Бұл дәрілік заттардың организмдегі химиялық айналуының ең алғаш дәлелі болды, 1869 жылы Шмидерберг Р. Коппемен бірге мухамор мускарин уының кезеген жүйке жүйесін қоздыратынын анықтады. Фармакология кітабының авторы дәлелдеп жазды Шмидерберг дәрілік заттардың фармакодинамикасын тәжірибеде. XVIII ғ. соңы мен XIX ғ. басында ғылыми фармакология дами бастады.

XIX ғ. медицинада жаңа дәрілік заттардың табылуы, фармакологияның алға дамуына мүмкіндік берді. Осылай ингаляциялық наркоздар ашылды  —  азот  тотығы  (Хорас  Уэллс), хлороформ (Джеймс Симсон),  антисептиктер — хлорлы әк (Игнац Филипп Земмельвейс) және фенол (Джозеф Листер) хирургияньң дамуына әсер етті. 1857 жылы «Лацент» атты медицина журналында дәрігер Томмас Брунтонның төс артындағы ауру сезімді басатын амилнитрат буының емдік әсері бары жайында мақала жазды. 1879 жылы ағылшын терапевті Уилиям Меррил бір рет нитроглицерин таблеткасын жүрек ұстамасы кезінде тіл астына қоюды ұсынды. 1908 жылы Нобель сыйлығына иемденді.

XX ғасырда фармакологияның даму тарихында үлкен жетістіктер болды. Бұл кезде жаңа фармакологиялық топтар және жоғарғы дәрежеде әсер ететін дәрілік заттар анықталды. Клиникалық фармакологияның негізі салынды. XX ғасыр эмпириялың жол арқылы ашылған, емдік қасиеттері дәлелденбеген қайнатдалардың, тұнбалардың, экстракттардың кең түрде қолданылуымен басталып, дәрілік заттарды алуға, ауру ағымын жеңілдетуге бағытталған ғылыми жоспарлар мен биотехнологияның қарқынды дамуымен аяқталды, Фармакологияның басты жетістіктері: Жүйке имдульстарьшың медиаторлар арқылы берілу теориясын ашқандар — ағылшын фармакологы Генри Дейлом және австрия физиологы Отто Леве; Аурудың дамуына дәрумендердің жеткіліксіздігінің әсерін анықтаған нидерлан дәрігері Христиан Эйкман және ең бірінші В дәруменін анықтаған поляк биохимигі Казимир -Функ болды;