Үлгілі манометрді түгендеу

№ 4 зетханалық жұмыс.

Үлгілі манометрді  түгендеу

Жұмыстың мақсаты: Үлгілі манометрдің құрылысын білу; негізгі қысым датчигі туралы оқу, жеке зертханалық жұмыстарды жасап үйрену.

Aнықтау керек: коэффициентті анықтау

Тапсырма:

1. Қысым датчигінің метрологиялық стендтегі манометрдің жұмыс істеу принципін білу.

а) Үлгілі манометрдің техникалық сипаттамасы бойынша құрылысын білу, біле отырып оның комплектті жабдықтарына және олармен атқарған функцияларға көп назар аудару қажет;

б)        Қысым датчигінің түгендеу туралы ұсынысты оқып білу.

 Қысымды өлшеу туралы негізгі түсініктеме

Қысым физикалық негізгі параметрлердің бірі болып табылады, және оны өлшеу қажетті, мысалы, шығынның мөлшерін және энергиясын анықтау үшін, сол сияқты техникалық мақсатта да қолданылады, мысалы, қысымды құбырларда эффективті гидравликалық режимді реттеп отыру үшін және оның қауіпсіздігін анықтау үшін көбінесе кәсіпорындарда қолданылады.

Қысым Р деп S белгілі бір ауданға F күштің перпендиеулярлы әсер етуін айтамыз. Бірқалыпты қысымды анықтағанда оның мәні күшті ауданға бөлгенге тең.

2 Қысымды өлшеудің түрлері

Практикада қысымды газды және сұйықты ортада екі түрлі деңгейде өлшенеді (сур. 4.1):

• абсолютті вакуум деңгейі, немесе абсолютті нулдік қысым
• Жабық кеңестікте идеализацияланған орада, яғни молекулалармен атомдар жоқ ортада;
• деңгей атмосфералық деңгейде, немесе  барометрлік қысымда  (ГОСТ 8.271-77).

[pic 1]

 4.1 сурет. 1, 2, 3 нүктелердегі физикалық процестегі қысымды өлшеудің түрлері

 ДБ – барометрлік қысым; ДА — абсолютті қысым; ДИ – артық қысым; ДВ -   вакуумметрлік қысым; ДД – дифференциальдық  қысым

 Вакуумге байланысты  өлшенетін қысымды абсолютті қысым дейміз, (ДА). Барометрлік қысым (ДБ) – жердің атмосферасының абсолютті қысымы . Ол мыналарға байланысты өлшенеді: ауаның температурасына  және теңіз бетнен биіктік деңгейіне. Атмосфералық қысымнан көп немесе аз екенін анықтау арқылы өлшенетін қысымды артық қысым (ДИ) немесе разрядталған қысым, вакуумдалған (ДВ) деп атаймыз. Белгілі,  ДА=ДБ+ДИ немесе ДА=ДБ-ДВ. Орталардың қысым айырмашылығын өлшеген кезде біреуі де атмосфералық қысымға келмейтін болса, онда ондай айырмашылықты дифференциалдық қысым деп атаймыз (ДД).

[pic 2]

3 Қысымды өлшеу амалдарының  классификациясы

Сұйық немесе газды ортада қысымды өлшегенде оның шкаласын немесе таблосын, индикаторын көрсеткенде өлшеу құралы манометр қолданылады манометры (ГОСТ 8.271-77) қолданылады. Егер қысымның мәні көрсетілмесе де белгілі бір сигнал беретін болса, онда ол құрылғыны  өлшеу қыысмын түрлендіргіш (ИНД) деп атайды немесе қысым датчигі. Бұл екі қасиетін бір құралда қолданса болады (манометр-датчик).

Конструкциясына және әрекетіне байланысты манометрлер классифицияланады, қысым өлшегіш түрлеріне, қолданылуына және тағайындалуына, типіне байланысты

[pic 3]

4.2 сурет. Мәліметтердің көрсетілуі және басқа да қасиеттері бойынша манометрдің классификациялануы

Манометр әрекеттерінің принциптері бойынша бөлінуі:

• Сұйықтықты (өлшенетін қысым гидро-статикалық столбты сұйықтық (су, сынап) бойынша сәйкес биіктікте теңестіріледі);
• деформацияланған (қысым деформация мөлшері бойынша анықталады және серпімді сезгіш элементтің қозғалысы бойынша (УЧЭ) - мембраналар, құбырлы серіппе, сильфона);
• электрлік (қысым электрлік  параметрлері бойынша анықталады : кедергі, сыйымдылық, заряды, жиілігі – сезгіш элементтің (ЧЭ) қысым өлшегіштегі).
• Жүкпоршенді (өлшентін қысым сұйық немесе газ ортада гид
  ростатикалық теңеседі қысым жабдығындағы поршен жүгімен жүк қабылдағыш жадығымен және комплекті үлгілі гирмен);

 Манометрлер қысымды өлшеу түрлері бойынша  бөлінеді:

• өзіндік манометрі (артық және абсолютті қысымдарды өлшеу үшін арналған құрылғы);
• вакуумметрлер ( разрядталуын өлшеу үшін арналған құрылғы);

мановакуумметрлер (қысымды және разрядталуды өлшейтін құрылғылар);

• барометрлер (атмосферлік қысымды өлшейтін құрылғылар);
• дифференциалды манометрлер (дифманометрлер) (әртүрлі қысым өлшеуге арналған аспаптар);
• қарқынөлшегіш (газды ортадағы шығындық қысымның аса көп емес мөлшерін (20-40 кПа дейін) өлшеуге арналған аспаптар);
• тартылысты өлшегіш (газды ортада сұйытылған және шығындық қысымның мөлшерін (20-40 кПа-ға дейін) өлщшеуге арналған аспаптар);
• тартылыс қарқынды өлшегіш (газды ортаның аса көп емес сұйытылған және шығындық қысымның мөлшерін (20-40 кПа-ға дейін) өлшеуге арналған аспаптар);
• микроманометрлер (аз мөлшердегі қайта түсу қысымымен бірге дифманометрлер).

Осы барлық қысым өлшегіш бұйымдарының техникалық сипаттамаларын сәйкесінше, жалпы техникалық шарттармен (ГОСТ 2405-88, ГОСТ 18140-81 және басқалары) анықталады.

Қолдану ауданы бойынша манометрлер мыналарға жіктеледі:

•      Жалпы өнеркәсіптік немесе техникалық (қоршаған ортаның ылғалды- лығы мен температураның қайта түсу бойынша өнеркәсіптік шарттарымен жұмыс істеушілер, дірілдерде, сыртқы ортаның ластануы және т.б.);
•     зертханалық (үйлесімді және стабильді жағдайдағы зертханаларда пайдаланылатын жоғары нақтыланған аспаптар);
•     үлгілік (жұмысшы манометрлерді толық тексеру үшін);
•    эталонды (оларды үлгілік аспаптарға беру мақсатындағы бірлік қысымын сақтаушылары);
•    арнайы (төтенше жағдайларда қолданылады: теміржол тасымалында, әділет орындарында, қышқылды және басқа да агрессивті ортамен жұмыс істейтін қорытпа пеш құрылымында).

  Өлшенуші қысымның мәндер көрінісінің типі бойынша манометрлер мыналарға жіктелінеді: