Әр түрлi генотиптi симментал түкым сиырларынын желiдерiнiн морфо-функционалдык касиетi

ӘР ТҮРЛІ ГЕНОТИПТІ СИММЕНТАЛ ТҰҚЫМ СИЫРЛАРЫНЫҢ ЖЕЛІНДЕРІНІҢ МОРФО−ФУНКЦИОНАЛДЫҚ ҚАСИЕТІ

Темиржанова А.А

а.ш.ғ.к.профессор, С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті,

Павлодар қ.

Баталова А.А., С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті,

Павлодар қ.

Павлодар облысында сүттің 60 %-дан астамы, қазіргі заманғы жабдықтары бар өнеркәсіптік кешендерде өндірілуіне байланысты, сүт өндірісінің инновациялық технологияларына бейімделген жануарларды шығару өзекті мәселе болып табылады. Сүт өндірісінің тиімділігі, өнімділікке және технология талаптарына сәйкес дәрежесіне тікелей байланысты. Тіпті, заманауи технологиялық шешімдерді қолданбаса жануарлар жоғары өнімділікке ие болмаса, жеткілікті рентабельді өндірісті қамтамасыз ете алмайды. Сүтті мал шаруашылығын қарқынды технологияға ауыстыру жұмысын қарқынын одан әрі жеделдету міндетін шешудегі басты мәселелердің бірі − мал сапасын жақсартуға бағытталған селекциялық жұмыс болып табылады.

Жинақталған тәжірибе көрсеткендей, өнеркәсіптік үлгідегі технология жағдайында, жануарларға қойылатын негізгі талап: сиырлардың жоғары өнімді сауу қондырғыларында машинамен сауу кезінде, жоғары сауу қабілеті болып табылады. Алайда, егер сүт өнімділігінің генетикалық деңгейінің жоғарылауы әрдайым өзгермеген болса және сүтті мал шаруашылығын дамытудың барлық сатыларында іріктеудің негізгі міндеті болып келсе, емізік құрылымы мен желіннің түріне, сүт өнімділігінің қарқындылығына, жалпы кірістілігіне,  жұқпалы ауруларға төзімділігі күрт өсті. Жақсы пішіннен басқа, сиырдың алдыңғы және артқы желін бөліктері біркелкі дамуымен сипатталуы керек. Кейбір зерттеушілердің мәліметтері бойынша, симментал малының, желін мен емізіктердің жеткіліксіз дамуы мен сүт беру қарқындылығының төмен болуына байланысты, 20-дан 40 %-ға дейіні ғана сүтті мал шаруашылығын қарқынды жүргізуге жарамды.