Инфузория типі

Инфузория типі

Инфузория үшін тән тұрақты дене пішіні және пелликула болуы.Органеллалармен көптеген қозғалыстар килияларды бояйды, бүкіл жасушаны жабады.Инфузория жасушасы екі ядродан тұрады: үлкен – макронуклеус – зат алмасуды ( метаболизм) реттейді, кіші – микронуклеус , ол қызмет етеді айқасқан ( коньюгация) кезінде ұрпаққа ақпарат алмасу. Инфузорияда асқорытудың күрделі ұйысдастырылған аппараттары бар : цитостом  - клеткалық ауыз және цитофаринкс – жасушалық жұтқыншақ.Асқорыту вакуольдары эндоплазманың бойында ауысады , ал асқорыту ферменттері кезеңдерде ерекшеленеді. Бұл қамтамасыз етеді астың толыққанды қорытылуына.Тамақ қалдықтары арнайы жерден тасталады – ұнтақтауға. Бір инфузория адамда паразиттік болып табылады – тоқ ішекте өмір сүретін балантидия.

Балантидия (Balantidum col) – балантидиозды,, антропозо- Нованың қоздырғашы. Адам организимінде және шошқаларда болады. Балантидиум алғаш рет шошқаларда неміс прозоогологтары 1862 жыдлы Р.Лейкарт және Ф.Стейн тапқан.Бұл паразиттер барлық жерде таралған. Шошқаларда көп кездесетіндіктен шошқа өндірісімен айналысатын ауыл тұрғындарында жиірек кездеседі.

Морфологиялық ерекшеліктері. Балатидиум екі түрі бар: трофозоит ( өсімдік сатысы) және кисталар.Асимметриялық сопақ денесінің тепе – теңдігі қысқа килиямен жабылған долдарда орналасады. Ішкі бетінің алдыңгы жағында пиннат , артқы  жағында сұйықтықпен сыртқа шығады және жұпар иіспен аяқталады , ұзындығы килиямен қоршалған  олар формакстың тереңдігіне қарай жалғасады.Дененің артқы жағында перфорацияланған анал тесік орналыстырылған. Цитоплазмада екі шартты вакуум бар. Оның екі ядросы бар: макронуклеус және микронуклеус. Сондай – ақ айқасу (коньюгация) процессі болады. Диаметрі шамамен 50-60 мкм болатын кисталар дөңгелек пішінді және екі қабықпен қоршалған. Кистаның цитоплазмасында макронуклеус және сығылған вакуольдар сақталады. Өмірлік цикл. Балантидия шошқа ішектерінде кистаны құрайды олар несептерден тыс жүретін фекалия арқылы сыртқа шығады.Адамға инфекция ластанған көкөністерден, судан , дуылмаған қолдардан ( шошқаларды сою кезінде, шошқа көңін минералды тыңайтқыш ретінде пай        даланудан) ішке түседі.Инфекцияны шыбындар таратады. Жұтылған кисталардан тұратын және көбеюге болатын трофозлидтар шығажы , олар тоқ ішекте көбейіп өмір сүреді. Көптеген жағдайларда ауру симптомсыз дамиды. Клиникалық бар емделушілерде ішектің қабырғасындағы көріністер амобиоздағыдай өзгерістер болып табылады. Жеңіліске ұшырайды ішектің шырышты қабығы, ішектің жарасынан қабырлағаларында диарея дамиды.

Диагностика. Анықтау фруцтегі трофозоидтер немесе ішектің биоматозы.

Алдын алу шаралары: науқастар мен деформаторларды емдеу.

Жеке гигиена: тек қайнатылған су ішу, қолдың таза болуын қадағалай , әсіресе тамақтың алдында.

Шаруашылықтарда шошқаларды ветеринарлық  бақылауды жүзеге асыру.Халықтың санитарлық ағарту жұмысы.    

Протозоология тақырыбы бойынша бақылау сұрақтары.

1.  Систематика  және таксон дегеніміз не?
2.  Түр дегеніміз не? Н критерия түрі?
3. Кім алғаш рет ұсынған бинар номенклатурасын тірі ағза үшін?
4. Дефинитив туралы түсінік, аралық иесі,резервуардағы қоздырғышы (оның ішінде природком резервуардағы туралы) және передани қоздырғышынің жолдары.
5. Ауру қоздырғышы жайыедағы түсінік.
6. Қоздырғыштың даму туралы түсінік.
7. Сипаттама ,Protest (қарапайым).
8. Сипаттама  Sarcomastigophora (саркомастигофора).
9. Сипаттама  Sarkodina (саркодина) түрі және  Rhizodopa классы7
10.   Entamoeba  histolytica  (дезинтерия  амебасы).морфологиялық ерекшеліктері, өмірлік цикл, резервуар, таралу жолы,локализация,диагностикасы, профилактикасы.
11.   Entamoeba coli ( ішек амебасы). Дезитерия амебасынан ерекшелігі.
12.   Сипаттама кіші түр Mastigophora s. Flagellata.
13.   Lambila intestinalis (лямблия): морфологиялық ерекшеліктері, өмірлік цикл, резервуар, таралу жолы,локализация,диагностикасы, профилактикасы.
14.  Trichonoma s vaginalis: морфологиялық ерекшеліктері, өмірлік цикл, резервуар, таралу жолы,локализация,диагностикасы, профилактикасы.
15.  Trichonoma s intestinalis: морфологиялық ерекшеліктері, өмірлік цикл, резервуар, таралу жолы,локализация,диагностикасы, профилактикасы.
16.  Сипаттама Kineplastida (кинепластида).
17.  Trichonoma crezi -  қоздырғышы амирикалық трипаносомаза: морфологиялық ерекшеліктері, өмірлік цикл, резервуар, таралу жолы,локализация,диагностикасы, профилактикасы.
18.  Сипаттама Apicomplekxa (аликомплекса) түрі үшін.
19. Молярлық пламодия морфологиялық ерекшеліктері, өмірлік цикл, резервуар, таралу жолы,локализация,диагностикасы, профилактикасы.
20.  Toxoplasma gondii (таксоплазма) : өмірлік цикл, резервуар, морфологиялық ерекшеліктері, жұғу жолы, алдын алу шаралары,географиялық тарату, диагностикасы.
21.  Сипаттама Ciliophora (инфузория) түрі үшін.
22. Balantidium coli ( балатидия) : : өмірлік цикл, резервуар, морфологиялық ерекшеліктері, жұғу жолы, алдын алу шаралары,географиялық тарату, диагностикасы.
23.  Паразиттік аураларға зертханалық диагностиканың әдістері.
24. Клеткалық паразиттерді атаңыз.
25.  Тоқ ішектің паразиттерін атаңыз.

Бір немесе бірнеше жауапты таңданыз.

1. Тоқ ішек паразиттеріне жатады.

1) Lambila intestinalis

2) Entamoeba  histolytica  

3) Trichonoma s vaginalis

4) Balantidium coli