Биоэтиканын негиздери

Биоэтиканын негиздери.

БИОЭТИКА – илим жүрүшүнүн жана саламаттык сактоо практикасына заманбап технологияларды киргизүү менен байланыштуу келип чыккан, дисциплина аралык изилдөө этикалык таанымдык жана антропологиялык проблемаларынын областы..

Биоэтиканын мазмуну. Биоэтиканын өнүгүшү бүгүнкү күндө дүйнө жүзү боюнча, дары-калктардын өзгөрүлүштөрдүн жүрүп жаткандыгы менен байланыштуу. Бул сапат ар түрдүү, бир гана кыйла технологиялык эмес, жабдылган, ошондой эле дары-укуктук жана моралдык-этикалык аспекттери сезгич болуп калды. Толугу менен жокко эмес, ал эми жаңы дары Этикалык негиздери, бирок түп тамырынан бери кылымдар бою стандарттуу медициналык моралдык сезим "Гиппократтын антынын", негизги жоболорун өзгөртөт. Мээрим, салттуу баалуулуктар, кайрымдуулук, оорулууга эч кандай зыян кылбоо жана башка жаңы наркын жана маанисин жаңы маданий абалга туш болуп калды. Бул биоэтиканын мазмунун аныктайт.

Биоэтикага негизинен аборттун моралдык жана философиялык көйгөйлөрү, жасалма уруктандыруу, сурагаттык энелик, адамдын жана жаныбардын үстүндө экперименттерди жасоо, пациенттин макулдуулугун алуу, өлүмдүн себебин аныктоо, эфтаназия (активдүү, пассивдүү, макулдуу же зордук менен болгондугу), өлүп бараткандарга мамиленин көйгөйү, вакцинация жана СПИДдин көйгөйү, демографиялык саясат жана балдарды пландоо, генетика (гендик инженерия, генотерапия,) трансплатология, салматтык сактоонун акыйкаттыгы, адамды клондоштуруу, клеткалар менен манипуляция кылуу, баардыгы биоэтикага кирет.

Биоэтика – бул биомедицина илиминин  тездик менен өнүгүшүнөн келип чыккан адамдын адеп-ахлактык жана дене коркунучуна жооп катары пайда болгон татаал маданий кубулуш. Адам бар экенин аныктоочу негизги адеп ахлактык баалуулуктарды коргоо азыркы кырдаалды эске алган жашоо, адам баласынын жашоо шарты болуп саналат.

1971-жылы америкалык онколог Ван Ренселлер Поттердин «Биоэтика – келечекке копүро» китебинде мындай деп жазган: « жашоо илими жөн гана илим болбостон, ал эн маанилуу эки тармакты  - биологиялык мааниси жана жалпы адамзатынын байлыктарын бириктирген жаны акыл. Ушул себептен улам, мен азыркы убакытка тиешелуу топ келген  - биотика терминин сунуштайм.»