Түйелердз ұстау ғигиенасы

1.     Түйелер мен боталарды ұстау гигиенасы

2.     Боталарды өсіру гигиенасы

3.     Түйелер мен боталарды азықтандыру гигиенасы

Түйелердз ұстау ғигиенасы /

 Қоршаған ортаньщ кейбір факторларына шыдамдыиығына қарамастан түйелер өздеріне деген күтіп-бағу'және үстау жағдайларына арнайы талаптарды қажет е геді.

 Түйе өсіру саласын тиімді жүргізудің негізгі ережесі - жыл бойьша түйенің ковдыльіғын жақсы жағдайда үстау. Қоңдылығы жақсы, өркешінде май қоры .таналған түйелер ғана қоршаған ортаньщ қолайсыз факторлаоына төзшді болып келеді.

Түйелердіжыл бойы жайыльшдарда үсгап бағуға болады. Өйткені, табиғи жағдайда түйе өзін өзі қамтамасыз етеді. Оларды қораларға қамамай табиғи ортада үстау түйелердің емін-еркія өсуіне жоғарыықпал етеді. Бүл жерде адаэдардың қатысы тек түйелерді бір жайылымнан екінші жайылымға ауыстыру (айдау) жәие күн суытанда, ауа райы бүзылғанда (боран) табиғи ба-спана ретінде қүмды төмпешжтерді (бархандарды), қалың бүталы тоғайларды, биік қамыс өсінділерін пайдалану,

Түйе қатты аяздарға төзшді келеді; өйткені оның жүк жабындысыньщ жылуды жоғары деңгейде сақтайтын қасиеті бар. Алайда, түйе жаңбыр немесе қар аралас жаңбыр асгында қалса, оның жүні тез суланып әрі бүл мезгілде суық жел соқса дене температурасы тез төмендеп, мал қатгы тоңып, нәтижесінде суық тиіп өлімге соқтыруы мүмкін. Мүндай кездерде және қыс мезіілінде жаіғуарларды суықтан сақтандыру үшін киіз жабындыларымен (жабу) мал денесін жауып тастайдьі. Мүндай жабулармен бірінші кезекте жас төлдерді, әлсіреген, жүмыс түйелерін, кейде анальіқтарды жабады. [ 348 У тарау. Түйе гигиенасы

 Қазіргі кездё түйекі үстау әдістері біршама өзгерген. Көптеген түйе өсірумен айналысатын піаруашылықтар (фермерлер, акционерлік қоғамдар) қыстаулардағы . жайылымдарда жануарларды қолайсыз ауа райынан қорғау мақсатывда арнайы қора-жабдықтар салынады. Қыстьщ қатгы борандарында мал қора жағдайыңда күтіліп азықіандырылады

Қлимат ерекшеліктерше байланысты қора-жайлардың қүрылысы әр түрлі болып салынады.

Ощүстік аудаңцарда қира-жайлар төрт жтыиаи қиршалган база - алаң болып келеді. Базаның қабырғалары саманнан немесе саз балшықтан жасалып, биіктігі 2Э0~2,5 м болады. Мүңдай қоршау-қабырғалар малды қапы жевден және жауыншашьшнан қорғайды. Қора-жайдың 2-3 қабырғасы бойымен әртүрлі жергілікті қүрылыс материалдарынан екі қүламалы бастырма соғылады.Бастырмшіарды жануарлардың жасына байланысгы бірнеше бөліктерге (секгщяларға) беледі. Бастырма астында еден қөлемі өр басқа 5 м2 болу керек. Ал ішінде түйелер емін-еркін жүріи-тұруы үшін оңдағы ашық алаңнан мөлшері әр басқа 8 м2кем болмауы қарастьшылады.

Қысы үзақ әрі суық аудавдарда жан-жағы жабық мал жүріп-түратьш алаңы бар қора-жайлар салынады (жабық сарайлар). Мүндай қора-жайлар терезелермен және қарапайым ауа алмасу қүбырларымен жабдықталады.

Қазіргі уақьпта барльгқ аудандарда түйелерді қыста үстау үшін арнайы қора-жайлар салмай- ақ, пайдаланбай түрған сиыр қораларын арнайы жөндеу мсн жабдықтаудан өткізіп кеңінен пайдалануға болады (35-сурет),

Түйелерді базада да ^немесе сарайда уста5анда ерекше көңіл §Ц^ : ^ , ^ _ 8 || аударатын жағдай — қораиың тазалыгы жвне күрғақтшы Гүйе ж ү г і н і ң ы л ғ^ ■ яуының және ласлануы- Щ нын аддын алу үшін Ш күнделікті ылғалданған, ластаііған төсеніштерді жинап таза төсеніштермен ауыстырьш түру керек. 35-сурет. Түйелер серуендету а л аң ы н д а 349

 Үзақ эволюциялық даму барысыңца түйе шөлді аймақтарда тіршілік етуге бейімделген. Оның организміндегі зат алмасу процесі ерекше болып келуіне байлакьістьі, ол азықты үнемді пайдаланады. Түйе тыныштық жағдайда озінің тірі салмағьшың әр бірлігіне жылқыға қарағанда 38 пайыз төмен энергия жүмсайды. Сонымен қоса бордақылау кезінде басқа малдармен салыстырғанда азықты аз жейді. Түйенің көк иіөпке дсген күндік қажетгілігі жайыльмньщ сапасына қарай орта есеппен 24-27 кг арасында болса, ал жиналған шөпкс қажеттілігі 6-12 кг аралығында.