Вирус. Бактерия

                                Молекуладан жасушаға дейын

                                             Вирус.Бактерия

1-этап

1.Вирус латын тілінен аударғанда ‘у’ деген мағына береді.Вирус-дезоксирибонуклеин қышқылынан немесе рибонуклеин қышқылынан және капсидтен тұрады.Вирус тек тірі жасушада өседі, көбейеді,өнеді.1892 жылы орыс биологы Ивановский’темекі теңбілінен’ вирусты ашты.’Вирус терминін’ 1899 жылы дат ғалымы Бейерник енгізді.Вирус тудыратын аурулар:тұмау,сал ауруы, қызылша,шешек, ұшық және т.б. Вирус өте тез таралады.Оның таралу жолдары әр түрлі болады. Мысалға:қанмен,генмен,анадан балаға сүт арқылы,жыныстық жолмен,ауамен таралады.Вирустар өте ұсақ болады.Оның көлемі 20 нм басталып 500 нм дейін барады.Нанометрмен өлшенеді.Вирустар өте ұсақ болған соң электрондық микроскоппен ғана көре аламыз.Вирустарды зерттеу үшін сүзгіден өткізу тәсілі қолданылады. Вирус басқа бір ағзаның есебінен көбейеді.Вирустың көбеюін ‘дисьюнктивтік’ түрге жатқызады.Себебі вирустың өсуі ерекше.Вирус таяқша, жіп, циллиндр пішінді болып келеді.Вирус құрлысы бойынша бір және қос тізбекті ДНҚ , бір және қос тізбекті РНҚ болып,кейде қос тізбек болып РНҚ -да ДНҚ-да кездесетын түрлері бар. Вирустын классификасиясына мыналар жатады:

1.Потогенділігі

2.Таралу аймағы

3.Виронның морфологиясы

4.Липопротеидті қабаты

2.Биология жалпы тірі ағзаларды зерттейді.Вирус өсіп-өнетін, көбейетін болған соң биология оны зерттейді.Вирус өзі жеке бір топқа жатады.Вируста ядро болмайды сол себептенде ол эукариоттармен прокариоттарға жатпайды. Жалпы вирустың құрлысы ерекше болып келеді.

3.Вириондар- клетканың сыртынды тұратын ,көбеймейтін,жай түрі.Вирон генетикалық материалдан және нуклейн қышқылынан тұрады.Жай вирондардын сыртын нәруыз қабықшалары, ал күрделі вирондардікін липитдер, нәрыз қабықшалары қаптайды.

Бактериофагтар деп-бактериялар мен микроорганизмді жоюшы вирустарды айтамыз.

Вироидтар-өсімдік вирусы болып табылады. Яғни өсімдіктерге инфекцияларды тудырады.Құрлысы тек бір тізбекті сақиналы РНҚ-дан тұрады.

Приондар- нәруыздардан тұрады.Құрамында ДНҚ-да, РНҚ-да болмайды.Негізінен қойлардың скрепи және адамдардың Якоб ауруларын туғызады.Көбейе алады.

2-этап

4.Жай вирустар-нуклейн қышқылынан және ақуызды қабықтан тұрады.Жай вирустарға жіп,таяқша тәрізді пішіндегілері жатады.

Күрделі вирустар-нуклейн қышқылынан,ақуызды қабықтан,көмірсу ферменттерінен тұрады.

5. Капсид-нәруыздан тұратын қабық.Нуклейн қышқылымен бірігіп бір бөлікті құрайды.Құрылымдық бөлімі- капсомер.Капсид бірнеше қызметтерді атқарады яғни вирустың генетикалық материалын физикалық және химиялық зақымданудан қорғайды.

Вирус жұқтырған жасушада вирус жасуша инфрақұрылымын қолдана бастайды.Вирус жұқтырған жасушадан шыққан вирустың жасуша мембранасын билипид қабатын орап алып, қосымша қорғаныс қабатын суперкапсид деп атайды.

3-этап

7. Моноклинді антиденелер-иммунды жасушаларды өндіретін, бір жасушалы клонға жататын дене.Моноклонды антидененің алыну себебі –көп көбейетін  жасушалар тізбегін алу болды.Моноклонды антиденені көбіне ісік аруларын емдеуде қолданады.