Мәдениетті семиотикалық түсіну, мәдени кодты зерттеу ерекшеліктері мен мәдениет символдары жөнінде қорытынды жасау

«ТҰРАН» УНИВЕРСИТЕТІ

МӘДЕНИЕТТАНУ

ПӘНІ БОЙЫНША БАЯНДАМА

Тақырыбы: «Мәдениетті семиотикалық түсіну, мәдени кодты зерттеу ерекшеліктері мен мәдениет символдары жөнінде қорытынды жасау»

Орындаған:

«Есеп және Аудит» мамандығының

2 курс (4 ж.о) студенті

Серік Аяулым

Тексерген:

Нуров М.М.

АЛМАТЫ 2023

Мәдениеттің семиотикасы  - мәдениетті белгілер мен мәтіндер жүйесі ретінде көрсететін үлкен жүйе. Мәдениет тек қолжазбаларды немесе жазбаша материалдарды ғана емес, сонымен қатар ақпаратты тасымалдайтын кез-келген заттарды немесе артефактілерді де білдіреді. Мәдениеттің өзі семиотикалық механизмдерден тұрады, олар сақталған белгілер мен мәтіндерді өзгертуге, оларды айналдыруға, сондай-ақ жаңа белгілер жүйелері мен ақпараттарын жасауға қабілетті. Семиотика ұғымы – бұл таңбалар мен белгілердің жүйесін,мәнін зертейтін ғылым. Бұны мен мәдениет пен қоғам арасындағы байланысы деп айтар едім. Өйткені қоғам арасында да семотиканы көреміз десекте болады. Айналаға дұрыстап қарасақ, бізді қоршаған ортамызда түрлі белгілер мен таңбалар бар. Олардың бәріне дерлік семиотика саласы жауап бере алады. Міне оның қоғаммен байланысы және де бұл таңбалар мен белгілер адам өміріне белгілі бір қызмет атқара алады. Ал мәдениетте оның алатын орны бөлек. Ғасырлар бойы адамзат дамуында семиотика ғылымы бірнеше жұмыс атқарды десекте болады. Таста ойылып жасалған таңбалар, жәнеде табиғаттың құбылыстарын көрген адамдардың қалыптастырған ойлары мен сенімдері. Бұл оның уақыт өткен сайын оның құндылығын арта түсті.

Семиотика-бұл белгілер мен белгілер жүйесі туралы ғылым. Оның негізін XIX ғасырда американдық философ және логик ч. Пирс пен швейцариялық филолог және антрополог Ф. де Соссюр қалаған (соңғысы оны семиология деп атаған). Мәдениеттің семиотикасы-бұл мәдениеттің көрнекті құралдарын қарастыру және мәдени құбылыстарды белгілі бір ақпаратты алып жүретін, осы көрнекті құралдардың көмегімен құрастырылған "мәтіндер" ретінде түсіндіру. Мәдениетті анықтаудың алғашқы әрекеттері Ежелгі Грецияда жасалды, онда ол білім, тәрбие, адамды жетілдіру деп түсінілді, ал Римде түпнұсқа cultura agri (және кейінгі дәуірде cultura animi) "рухты жетілдіру" дегенді білдірді. Содан бері мәдениетті адамның физикалық және рухани жетілу құралдарының жиынтығы ретінде түсіну еуропалық санада нығайды. Бұл бүгінгі күні де солай, ал адам тұлғасы мен адамзат қауымдастығын жақсарту ісіне қызмет етпейтін мәдениет – бос ойын.

Мәдениетке семиотикалық көзқарас адамның материалдық және рухани іс-әрекетінің сипатын, тәсілдері мен нәтижелерін түсінуге болатын орасан зор белгі шындығы ретінде түсінуді білдіреді. Мәдениет әлемі символдық көрінісі бар мағыналар мен мағыналарға толы болып көрінеді, яғни мәдениеттің барлық құбылыстары контекстке, мүдделерге, оларды құратын және оқитын субъектілердің қабілеттеріне байланысты мазмұнын өзгертетін әртүрлі хабарламалар мен мәтіндер ретінде қарастырылады. Қарым-қатынас тек сөйлеумен шектелмейді, ол бүкіл тақырыптық, сенсорлық және интеллектуалды әлемде өз көрінісін табады. Мәдениет бұл жағдайда байланыс, жинақтау және ақпарат беру жүзеге асырылатын кез-келген белгілер жүйесі түсінілетін тілде көрінеді.