Тарашкевіча

Нарадзіўся ў Мацюлішках Віленскага павета ў сялянскай сям'і і адзіны з дзяцей атрымаў адукацыю. Вучыўся ў Віленскай гімназіі (1906-1911), якую скончыў з сярэбраным медалём. У 1916 годзе скончыў гісторыка-філалагічны факультэт Пецярбургскага ўніверсітэта. Пад кіраўніцтвам А. А. Шахматава і Я. Ф. Карскага пачаў распрацоўваць беларускую граматыку. Быў пакінуты там пры кафедры рускай мовы і літаратуры. Працаваў і як прыват-дацэнт старажытнагрэцкай і лацінскай моў.

6 мая 1937 г. арыштаваны па выдуманым абвінавачванні, у студзені 1938 г. прысуджаны да вышэйшай меры пакарання і 29 лістапада 1938 г. расстраляны на Камунарцы. Рэабілітаваны 26 студзеня 1957 года.

"Беларуская граматыка для школ" - школьная граматыка беларускай мовы, апрацаваная Б. А. Тарашкевічам (1917-1918) і выдадзеная ў Вільні (1918) адначасова ў кірылічным і лацінскім варыянтах.

Граматыка некалькі разоў перавыдавалася ў Заходняй Беларусі (см: Беларуская граматыка Тарашкевіча (1929)), ляжала ў аснове праграм выкладання рускай мовы ў БССР. Першая жыццяздольная граматыка сучаснай беларускай мовы, аснова ўсіх далейшых ліній развіцця беларускай граматыкі.

У аснове граматыкі ляжалі фанетыка-граматычныя асаблівасці тагачаснага сярэднебеларускага дыялекту, перш за ўсё, "цвёрдае р»і "моцнае аканне". У правілах граматыкі выкарыстоўваліся як марфалагічны (пераважна), так і фанетычны прынцыпы.

Словы іншамоўнага паходжання выдзяляліся ў асобную групу. Тарашкевічам было прапанавана пісаць галосныя і зычныя ў іншамоўнай лексіцы так, як яны прамаўляліся ў мове, з якога былі ўзятыя[1], фактычна было прынятае пераважнае іх напісанне як у польскай мове]. Так, на гэтыя словы не былі распаўсюджаныя правілы акання, деканья і цеканья, часта ня мякчэлі зычныя перад галоснымі, перад б. г. перадаваўся мяккі [л'].

Шмат якія правілы ў граматыцы адсутнічалі або былі недапрацаванымі, напрыклад, нарматывы напісання складаных словаў, некаторых канчаткаў, прозвішчаў, імёнаў, геаграфічных назваў, і дапрацоўваліся іншымі аўтарамі.

...