Сәуле шығару көздері және қорғау құралдарының жіктелуі

ӨНДІРІСТЕГІ СӘУЛЕ ШЫҒАРУ ЖӘНЕ ОЛАРДАН ҚОРҒАУ

1. Сәуле шығару көздері және қорғау құралдарының жіктелуі

Сәуле шығару көздері. Қазіргі өндірісте сәулеленудің әртүрлі түрлері бар: ультракүлгін, электромагниттік, инфрақызыл және радиоактивті.

Мал шаруашылығы мен құс шаруашылығы тәжірибесінде жануарларды ультракүлгін, ал төлді (қозылар, балапандар, бұзаулар, торайлар) инфрақызыл сәулелермен қорада ұстау кезеңінде сәулелендіру кеңінен қолданылады. Сүтті пастерлеу үшін, өсімдіктердің дамуын жеделдету үшін, ауруларға сезімталдықты азайту үшін және басқа жағдайларда сәулелер пайдаланылады.

Орташа ультракүлгін сәулеленудің әсерінен ағзаның табиғи резистенттілігі мен жануарлардың өнімділігі артады. Инфрақызыл сәулелер ультракүлгін сәулелерге қарағанда айтарлықтай химиялық әсерге ие емес; олар тіндермен жұтылады, соның салдарынан негізінен жылу әсерлері болады. Бұған қысқы уақытта төлді жылыту үшін инфрақызыл сәулелерді қолдану негізделген. Инфрақызыл сәулелерді тері қабатымен сіңіру-бүкіл ағзаның термореттегіш аппаратымен қатысатын күрделі биологиялық процесс. Инфрақызыл сәулелердің әсері қан тамырларының қанмен толып кетуін тудырады (терінің қызуы нәтижесінде), бұл зат алмасуды күшейтеді.

Инфрақызыл сәуле шығару ыстық цехтарда орын алады, ультракүлгін сәуле шығару көздері электр дәнекерлеу доғасы, сынап-кварц шамдары және басқа да ультракүлгін және сәулелендіру қондырғылары, күн, лазерлер болып табылады.

Электромагниттік сәулелену көздері-электр беру желілері, әртүрлі жоғары жиілікті генераторлар, радиотолқындар.

Тұқымдарды, өсімдіктерді, тамақ өнімдерін сәулелендіру үшін, тыңайтқыштардың тиімділігін, микроэлементтердің рөлін, топырақтың құнарлылығын, бөлшектерді жөндеу сапасын және тозуға төзімділігін бағалау үшін, жануарлардың өсуі мен зат алмасуын реттегіштердің әсер ету механизмін зерттеу үшін жасанды радиоактивті заттар пайдаланылады.

Материалдарды өңдеу кезінде (дәнекерлеу, кесу, нүктелі дәнекерлеу, аса қатты материалдардағы тесіктерді бұрғылау, дефектоскопия және т.б.) лазерлік сәуле көзі болып табылатын лазерлерді қолданады.

Белгілі мәндерден асып кеткен кезде барлық аталған сәулелену зиянды, сондықтан тиісті қауіпсіздік шараларын қарастыру қажет.

Қорғау құралдарының жіктелуі. Қолдану сипаты бойынша жұмысшылардың ұжымдық және жеке қорғаныс құралдары ажыратылады (ГОСТ 12.4.011—87).

Ұжымдық қорғаныс құралдары мақсатына байланысты кластарға бөлінеді (сәулеленуден қорғау үшін): иондаушы, инфрақызыл, ультракүлгін, электромагниттік сәулеленуден және оптикалық, кванттық генераторлардың сәулеленуінен, магниттік және электромагниттік өрістерден қорғау құралдары.

Жеке қорғану құралдарынан оқшаулағыш костюмдер, тыныс алу органдарын қорғау құралдары (маскалар түрі), Көз, бет, қол, бас, арнайы аяқ киім және киім қызығушылық танытады.

2. Ультракүлгін сәуле шығару

Жалпы мәліметтер. Оптикалық аймақта қысқа толқындар жағынан көрінетін жарыққа жанасатын және 200 диапазонында толқын ұзындығы бар электромагниттік сәуле...400 нм, ультракүлгін сәуле (УФИ) деп аталады. Оның адамға әсері эритемиялық әсермен бағаланады (терінің қызаруы, оның пигментациясы — күнге күйуіне 48 сағаттан кейін әкеледі). Биологиялық мақсаттарға арналған УФИ қуаты Эр өлшеу бірлігі болып табылатын Эр (толқын ұзындығы 297 нм және қуаты 1 Вт болатын сәулеленуге сәйкес келетін эритемдік ағын) эритемдік ағынмен сипатталады. Эритемдік жарықтандыру (сәулеленуі) эр/м2 — де, ал Эр-ч/м2-де Эр-ч / м2-де көрсетіледі.

Ұзақ уақыт бойы УФИ болмаған жағдайда ағзада "Жарық аштық"деп аталатын қолайсыз құбылыстар дамиды. Сондықтан УФИ адамның қалыпты өмір сүруі үшін қажет. Алайда, УФИДІҢ үлкен дозалары ұзақ уақыт әсер еткенде көз бен терінің ауыр зақымдануы мүмкін. Атап айтқанда, бұл тері обырының, кератиттердің (мүйіз қабығының қабынуы) және көз хрусталигінің (0,5-тен 24 сағатқа дейін жасырын кезеңмен сипатталатын фотокератиттің) дамуына әкелуі мүмкін.

УФИ тапшылығынан туындаған қолайсыз салдардың алдын алу үшін күн сәулесі пайдаланылады, Солярий, үй-жайлардың инсоляциясын жасай отырып, сондай-ақ жасанды УФИ көздерін қолдана отырып (ультракүлгін жеткіліксіздіктің алдын алу жөніндегі ұсыныстарға сәйкес). 0,125 шегінде УФИ дозалары ұсынылады...0,75 эритемиялық доза (10...60 мэр-сағ / м2). Өндірістік кәсіпорындарда жасанды ультракүлгін сәулелендіру қондырғыларын жобалау және пайдалану жөніндегі нұсқауларға сәйкес ең жоғары сәулеленуі 7,5 мэр-ч/м2 шектеледі, ал ең жоғары тәуліктік доза — 60 мэр-ч/м2 толқын ұзындығы 280 нм-ден асатын УФИ үшін.