Жонокой суйломжонундо тушунук

План

1)Жонокой суйломжонундо тушунук

2)Б.Саргоноев

3)Кесиптик текст.Кесиптик термин (30 термин)

Колдонулган адабияттар:

Кыргыз тилинин эрежелери

Кыргыз архитектурасы,автор:К.Назарбаев

Интернет булактары

                          Жонокой суйлом

Турмуштагы окуяларга,корунушторго жана башка нерселерге байланыштуу айтылып жаткан ойдон кабар беруу максатында колдонулган ар кыл тузулуштогу тыянактуу суйломдор жонокой суйломдун турлору тузот.

Азыркф кыргыз тилинде жонокой суйломдун: жалан суйлом,жайылма сулом,толук суйлом,кемтик суйлом,атама суйлом,ээсиз суйлом деген турлору бар.

                            Жалан суйлом

 Баш жана айкындооч мучолор(ээ,баяндооч) гана аркылуу тузулгон суйлом жалан суйлом деп аталат.Мисалы: мугалим келди. Жол алыс. Алар келишет. Студенттер окуп жатат.

                          Жайылма суйлом

 Баш жана айкындооч мучолордун катышуусу аркылуу тузулгон суйлом жайылма суйлом деп аталат. Жайылма суйлом уч турлуу тузулот:

1)Ээ,баяндооч жана айкындооч мучонун катышуусу менен:

Осмонкул комузун колуна алды. Дубалдагы сааттын чынжыры токсон катар тартылды.

2)Ээ комускодо калып, айкындооч мучо менен баяндоочтун катышуусу менен:

Катту иштеп жаткан элек.Бир даалай жерди жоо басты.

3) Илик жондомосундо турган айкындооч мучо комускодо калып,ээ менен баяндоочтун катышуусунун натыйжасында:

Жолдошу келди. Мунунар жарабайт.

                              Толук суйлом

Айтылып жаткан ойдон кабар берууго тиешеси болгон суйлом мучолорунун бут катышуусу аркылуу тузулсо,толук суйлом деп аталат.Мисалы: Ал бугун

                                            Кемтик суйлом

Бир же бир нече мучосу кемип калып айтылган суйлом кемтик суйлом деп аталат.Мисалы:

-Кызын кайда,Гулзада?!

-Кочодо.(кемтик суйлом)

-Сиз билесизби?

-Билем(кемтик суйлом)

                                           Атама суйлом

Буюмдар жана заттар,мезгил жана жаратылыштагы ар туркун кубулуштар жонундо айтылган айрым создор,же создордун айкашы атама суйлом деп аталат.Мисалы: Эрте жаз. Чак туш.Тынчтык! Жыргал заман. Кыш

                                     Жаксыз суйлом

Баяндоочтон гана тузулгон суйлом жаксыз суйлом деп аталат. Мисалы: Кыргызстанда азыр салкын. Бул ишти бир кундо бутурууго мумкун эмес.Суйломдун мындай туру ээни талап кылбайт,баяндооч да жаксыз формадагы этиштерден же башка соз туркумдорунон болот.