Аграгарадок Канвелішкі Воранаўскага района

КРАЯЗНАЎЧАЕ ЭСЭ

Аграгарадок Канвелішкі Воранаўскага района

Канвелішкі — аграгарадок у Воранаўскім раёне Гродзенскай вобласці. Насельніцтва 425 чал. (2014). Уваходзіць у склад Канвелішскага сельсавета. Знаходзіцца за 21 км на паўночны ўсход ад Воранава, за 9 км ад чыгуначнай станцыі Беняконі.                 Упершыню згадваецца ў другой пал. XVII ст. як маёнтак Калвелішкі, уладанне Пражмоўскіх. Мясцовасць уваходзіла ў склад Ашмянскага павету Віленскага ваяводства. Маёнтак уключаў двор, вёску Калвелішкі і мястэчка Смолінск (пазней Канвалішкі, назва захавалася да XX ст.).  Цягам XVIII ст. Канвелішкі знаходзіліся ва ўладанні Храптовічаў. У 1786 мясцовасць перайшла да Францішка і ў выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Канвелішкі апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Дзевяніскай воласці Ашмянскага павета Віленскай губерні. У 1808 Янкоўскія збудавалі ў мястэчку драўляны касцёл Св. Мікалая. Каля 1850 Канвелішкі сталі ўласнасцю Умястоўскіх. У 1880-я ў мястэчку дзейнічаў яўрэйскі малітоўны дом, працавалі 4 крамы, карчма і бровар.                        У 1920 Канвелішкі апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Дзевянішкаўскай гміне Ашмянскага павета Віленскага ваяводства. Станам на 1921 у мястэчку было 39 двароў, у вёсцы — 25 двароў.                        У 1939 Канвелішкі ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 сталі цэнтрам сельсавета Воранаўскага раёна. У паваенны час мястэчка і вёска злучыліся. Станам на 1971 у Канвелішках было 55 двароў, на 1997 — 145 двароў.

Палаца-паркавы ансамбль у аграгарадку Больцінікі

Бальценіцкі парк — помнік садова-паркавага мастацтва на Беларусі. Размяшчаецца на паўднёвай ускраіне вёскі Больцінікі (Воранаўскі раён Гродзенскай вобласці). Закладзены ў 2-й палове XVIII — пачатку XIX ст.                                                                 Плошча каля 10 га. Займае амаль квадратны ў плане ўзгорысты ўчастак, які абмежаваны з поўначы полем, з захаду і ўсходу пасадкамі дрэў, з поўдня старой ліпавай алеяй. У паўночна-ўсходняй частцы парку на самым высокім месцы сядзібны дом, пабудаваны ў пачатку XX ст. з цэглы ў стылі неаготыкі. Адсюль адкрываецца маляўнічы краявід.

[pic 1]  Сядзібны дом

Парк пейзажнага тыпу. Яго кампазіцыю фарміруюць асобныя групы дрэў і кустоў, адкрытая прастора паляны, суцэльныя пасадкі. Заходні схіл ад дома да паляны, выцягнутай уздоўж даліны, аформлены дзвюма штучнымі тэрасамі. Вялікае значэнне ў фарміраванні ландшафту курцін маюць экзоты, якіх у парку больш за 60 відаў і форм. Сярод іх унікальныя на Беларусі клён вастралісты далоненадрэзаны, вольха шэрая лопасцевая, аксаміт амурскі, явар  і яго пурпуровалістая форма, клёны палявы, прырэчны, татарскі, серабрысты , ясенялісты, піхта белая, елкі канадская, Энгельмана, калючая блакітная, хвоя веймутава, лістоўніца еўрапейская , туя заходняя і шмат дэкаратыўных кустоў.                                                                                         Гісторыя парку звязана з імем Адама Міцкевіча, які гасціў у тутэйшым маёнтку па запрашэнню Марылі Верашчакі.

Сцежкамі кахання Адама Міцкевіча па воранаўскай зямлі(А.Міцкевіч і М.Верашчака)

     Сядзіба Путткамераў у вёсцы Больценікі
Сядзіба Путткамераў у Больценіках – арыгінальны сядзібны комплекс канца XIX стагоддзя, якое складаецца з сядзібнай хаты, лядоўні, флігелю, пейзажнага парку, гаспадарчых пабудоў і каменя А. Міцкевіча.
Лічыцца, што першая хата пры сядзібе была збудавана яшчэ напачатку XVIII стагоддзя, калі вёска Больценікі стала ўласнасцю графа Путткамера і належала сям’і да 30-х гадоў XX стагоддзя. Да гэтага мястэчка было ў валоданні інфлянцкага роду Шродэраў. Першая жылая хата графа Путткамера не захавалася да нашых дзён, але пра яе выгляд і ўнутранае ўбранне можна судзіць з ілюстрацый вядомага мастака Напалеона Орды. Аднапавярховая камяніца спалучала ў сабе матывы барока і класіцызм. Хоць ён і быў звонку сціплы, але раскошны інтэр’ер унутры цалкам адпавядаў графскаму тытулу: пакоі абстаўлены эксклюзіўнай мэбляй у стылі ампір, а столі – вытанчана распісаныя. Пад канец XIX стагоддзя нашчадак Путткамераў і Марылі Верашчакі выбудаваў новы маёнтак на свой густ.
                Варта адзначыць і захаваны пейзажны парк, пабіты каля графскай хаты. Ён знаходзіцца ў паўднёвай частцы сядзібы за панскай хатай. Яму ўласцівыя натуралістычныя ландшафты, экзатычныя драўняныя пароды, цудоўныя кампазіцыі з аквітных ліп. Некаторыя замежныя дрэвы прывезены адмыслова на заказ пана. Маляўнічы парк некалі ўпрыгожвалі масіўныя лавы з дрэва.