Эклампсия

Эклампсия-ауыр преэклампсия аясында әйелдегі құрысудың дамуы. Бұл жағдай 2% өлім-жітімге ие. Преэклампсия және эклампсия бірінші жүктілік кезінде жиі кездеседі. Жүкті жасөспірімдер мен 40 жастан асқан әйелдер осы патологиялардың даму қаупіне көбірек ұшырайды. Преэклампсия (ПЭ) - бұл жүктілік кезінде дамитын, жоғары қан қысымымен (гипертониямен) және несептегі ақуызбен (протеинуриямен) сипатталатын жағдай. Егер жағдай дұрыс зерттемесе және тиісті ем жүргізілмесе, преэклампсия эклампсияға дейін өршуі мүмкін. Эклампсия ана үшін де, бала үшін де, тіпті өлімге әкелуі мүмкін. Преэклампсия бұрын жүкті әйелдердің токсикозы ретінде белгілі . Статистика бойынша бір жүкті әйелде емделусіз преэклампсияның 200 оқиғасының ішінде құрысулар (эклампсия) пайда болады. Преэклампсияның таралуын бағалау бұрын тумаған клиникалық сау әйелдер арасында 2-ден 7% - ға дейін өзгереді. Құрысулар ауыр гестоз және преэклампсия белгілері аясында дамиды. Эклампсияның алғашқы тырысу талмасының пайда болуы кез-келген сыртқы тітіркендіргішпен: жарқын жарықпен, ауырсынумен (инъекция кезінде, қынап зерттеулерінде), күшті теріс эмоциялармен және т.б. тудырады.

Бірінші кезең - бастапқы: ұсақ фибриллярлы бет бұлшық етінің, қабақтың тартылуы. Көз алмасы қозғалмайтын болады, көз бекітіледі, қарашықтары жоғарыдан немесе жаққа қарай ауытқып кеңейтіледі. Бір секундтан кейін қабақтың жиі тартылуында көз жабылады, сондықтан қарашықтар жоғарғы қабақтың астына кетеді, ақуыз көрінеді. Ауыз бұрыштары линзаға тартылады; бет мимикалық бұлшық етінің, оның ішінде қабақтың жылдам фибриллярлы тартылуы жоғарыдан төменге, бет жағынан жоғарғы қолдарға тез таралады. Қолдың саусақтары жұдырыққа қысылады. Бастапқы кезең 30-ға жуық жалғасады.

Екінші кезең-әлсіз тырысулар кезеңі. Аяқ-қолдың тартылуынан кейін науқас басы артқа кетеді. Дене созылып, күш түсіріледі, омыртқа бүгіледі, бет бозарады, жақ тығыз қысылады. Ауру ұстама кезінде тыныс ала алмайды, цианоз тез өседі. Қысқа уақытқа қарамастан, бұл кезең ең қауіпті. Кенеттен өлім болуы мүмкін, көбінесе миға қан құйылудан болады.

Үшінші кезең-клоникалық құрысулар. Бұған дейін қозғалыссыз жатқан, ішекке созылып, науқас бір-бірінен кейін келе жатқан, денеден төмен қарай тарайтын клоникалық құрысуларда ұра бастайды, соның салдарынан ол кереуетке секіріп, қолмен және аяқпен қозғала бастайды. Науқас дем алмайды, пульс байқалмайды. Біртіндеп құрысулар сирек және әлсіз болады және ақырында тоқтатылады. Науқас шулар бірге жүретін және терең сирек тыныс алуға өтетін терең шулы тыныс жасайды. Осы кезеңнің ұзақтығы 30-дан 1,5 минутқа дейін, кейде көп.

Төртінші кезең-естен тану. Ауыздан қанмен боялған көбік бөлінеді, бет біртіндеп қызғылт болады. Тамыр соғуды сирей бастайды. Қарашықтар біртіндеп тарылады.Ұстаудан кейін коматозды жағдай болуы керек. Науқас ессіз, қатты дем алады. Бұл жағдай тез өтуі мүмкін. Әйел санаға келеді, болған оқиға туралы ештеңе білмейді,бас ауруы мен жалпы қарақшылыққа шағымданады. Кейде ұйқысыз коматозды жағдай біраз уақыттан кейін келесі ұстамаларға өтеді. Талмалардың саны әртүрлі болуы мүмкін.

Гипертермия, тахикардия, әсіресе қалыпты дене температурасы кезінде, моторлы мазасыздану, сарғаю, көз алмаларының үйлесімсіз қозғалысы, олигурия болжамын қиындатады. Әдетте, эклампсияның клиникалық белгілері білінбейді. Эпилепсиямен және уремиямен, кейбір ми ауруларымен (менингит, ми ісіктері, синус тромбозы, қан құйылу) дифференциалды диагностиканы жүргізу қажет. Эклампсия ағзаның маңызды функцияларының терең бұзылуына алып келеді, соның ішінде орталық жүйке жүйесі — оның қоздырғыштығы күрт артады. Осыған байланысты барлық тітіркендіргіштер (ауырсыну, Шу, жарқын жарық және т.б.) эклампсияның жаңа талмасын тудыруы мүмкін. Эклампсияға ми қан айналымының бұзылуы, мидың ісінуі, миға және оның қабығына қан құйылу тән; асқазанға жиі қан құйылу. Гипоксия және оттекті аштық пен бауыр функциясының, нерв, эндокриндік және басқа да жүйелердің бұзылуымен байланысты зат алмасуының бұзылуы күрт өседі. Ағзада ақуыздар мен майлар алмасуының тотықпаған өнімдері жиналып, ацидоз пайда болады. Қан айналымы мен қан құйылу бұзылыстары ОЖЖ-да, бауырда, бүйректе, плацентте, асқазан-ішек жолында және басқа да органдарда байқалады. Әсіресе бауырдағы көптеген қан құйылу жиі болады. Эклампсияда бауырда, бүйректе, плацентте және басқа мүшелерде дистрофиялық өзгерістер жиі кездеседі. Қан құйылу, тромбоздар, дистрофиялық өзгерістер, некроздар бауырда айтарлықтай дәрежеде жетеді. Бүйрек функциясы айтарлықтай нашарлайды, олигурия артады, несепте ақуыз және цилиндрлер артады. Плацентте жиі тоқырау құбылыстары, қан құйылу, некроздар, инфаркттар және ұрықтың оттегімен ашығуына әкелетін басқа да өзгерістер пайда болады. Эклампсияда плацентаның қабаттары жиі кездеседі. Плацентаның маңызды бөлігін зақымдаған кезде анасының (анемия) және ұрықтың (асфиксия) өміріне қауіп туындайды.Эклампсия анаға да, ұрыққа да қауіпті. Әйел ұстама кезінде (тіпті бірінші) немесе ұстаудан кейін өлуі мүмкін.