Кетоз-кетон

     Кетоз-кетон заттарының артық жиналуымен байланысты ірі қара малдың ауруы. Ауру ағзадағы зат алмасуын бұзады, бұл сүтте ацетон мен қышқылдардың жиналуына әкеледі, өнімді жеуге жарамсыз етеді. Патология мал шаруашылықтарына елеулі зиян келтіруі мүмкін, себебі сүт өнімдерінің шығыны 70% - ға дейін жетеді. Көбінесе сиырлардың жоғары сүтті тұқымдары зардап шегеді. Көп жағдайда сүт сиырларының кетозы бес жастан сегіз жасқа дейін пайда болады. Бұл жас диапазоны буреноктардың жоғары өнімділігімен сипатталады. Шамамен бесінші төлдеу немесе тіпті бұрын олар сүттің ең әсерлі көлемін береді. Жоғары сүт тұқымдарының сиырлары бұзау туылғаннан кейін бір-екі айдан кейін осы аурудан жиі зардап шегеді. Сиырларда кетоз аз дәрежеде жайылым кезеңінде көрінеді. Көп жағдайда-ерте көктемде, жаңа жем-шөп тапшылығына байланысты.

 Кетоздар - ақуыз, көмірсулар және майлы алмасулардың бұзылуымен және тіндерде және ағзаның қанында көп мөлшерде кетонды денелердің (бета-оксимасальды, ацетоуксустық қышқылдар және ацетон) жиналуымен қалыпты, жиі төмен сілтілі қан резервінде болатын жануарлар ауруларының тобы. Тыртықты ас қорыту бұзылғанда қанға протеиннің, көмірсулардың толық ыдырауы кезінде пайда болатын уытты өнімдер сіңіріледі, бұл ретте қанның сілтілі резервін төмендету немесе ацидоз туындатады. Бұдан басқа, протеин артығымен және көмірсулар жетіспеушілігімен немесе ақуыз және көмірсулар жеткіліксіздігімен күйіс жануарларының қарыншаларында аммиактың сіңуі төмендейді, көмірсулар тапшылығы кезінде қанға сіңіп, кәдеге жаратылмайды, ацетоуксус және бета — оксимай қышқылдарына айналады, нәтижесінде кетоздың дамуымен ағзаның ауыр улануы дамиды. Қалыпты жағдайда сүт сиырларындағы қандағы кетон денелерінің мөлшері 1 — ден 6 мг-ға дейін, қойда-3мг%, шошқада-1-2,5 мг % ауытқиды. Кетоз кезінде зат алмасуының бұзылуы нәтижесінде қандағы кетон денелерінің құрамы 7-ден 50мг% - ға дейін және одан жоғары көтеріледі . Кетоздар — зат алмасуының бұзылуы салдарынан пайда болатын және ең үлкен үлес салмағы бар бастапқы кетоздар — метаболикалық және екіншілік кетоздар — ұйқы шегінің атониясынан пайда болатын, жемдік улану, ретикулит, ретикулоперитонит, перзентханалық парез және акушерлік-гинекологиялық аурулар кезінде пайда болады. Осы аурулар тобынан бірінші ауруды қарастырайық: сиырлардың субклиникалық КЕТОЗЫ-жүктілік және лактация кезінде сиырлардың құрылысы немесе созылмалы ауруы сияқты өтеді және көмірсу, май және ақуыз алмасуының бұзылуымен қатар жүреді, нәтижесінде денеде кетон денелерінің жоғары пайда болуы болады. Субклиникалық кетозды тәжірибеде біз әдетте аудандық ветеринариялық зертханаларда сиырларды диспансерлеу кезінде диагностикалаймыз. Шаруашылық мамандары сиырларда қандай да бір патологияның таралуы мен азықтандыру жағдайына талдау жүргізген кезде, Әдетте, біз кетоздың субклиникалық формасы бар сиырларды анықтамаймыз. Кейбір шаруашылықтарда азықтандыру рациондарының теңгерімділігіне байланысты субклиникалық кетоз сиырларда 5 – 37% болады. Себебі. Субклиникалық кетоздың негізгі себебі-кемшілік, протеин тапшылығы, жеңіл қорытылатын көмірсулар (қант), қантты-протеинді арақатынастың бұзылуы, 1:1 ара қатынасының орнына 0,3 :1; құрамында май қышқылы бар сапасыз сүрлемді немесе күйінді сиырларға тамақтандыру ; қысқы-қора кезеңінде сиырлардың белсенді серуендеуінің болмауы; сондай-ақ жыл маусымына байланысты зат алмасуының бұзылуы. Жоғарыда көрсетілген бұзылулар нәтижесінде тыртықты ас қорытудың бұзылуы орын алады-тыртықты ішіндегісінің рН жоғарылайды, сірке және пропион қышқылдарының мөлшері бір мезгілде азайған кезде май қышқылының пайыздық мөлшері артады. Симптомдары. Сиырларда әлсіздік, тәбеттің төмендеуі, ұйқы шегінің гипотониясы, анемия, жүрек жиілеуі, тыныс алу байқалады , сүт өнімділігі азаяды. Бауыр, бүйрек және жүректегі дистрофиялық процестер басталады. Қанды, зәрді және сүтті зерттеу кезінде кетон денелерінің жоғары мөлшері анықталады.