Институционализм. Роль и функции институтов в международных отношениях

  Коммерциялық емес акционерлік қоғам[pic 1]

“М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан

                  университеті”

«» факультеті

«» кафедрасы

  Баяндама

                                                        Орындаған: Лесбек Дидар Жеңісқызы

                     Тобы:Юм 23 3к2

                                                   Қабылдаған:Мамашарипова Г.А

2023ж.

 Институционализм – халықаралық қатынастардағы халықаралық жүйенің қалыптасу және қызмет ету процесіндегі институттар мен ұйымдардың рөлін көрсететін теориялық көзқарас.  Ол қандай институттардың бар екенін, олардың қалай жұмыс істейтінін және қандай функцияларды орындайтынын талдайды.

 Халықаралық қатынастардағы институттардың рөлі әртүрлі болуы мүмкін:

 1. Ережелер мен нормаларды құру: Институттар халықаралық жүйедегі мемлекеттердің мінез-құлық ережелері мен нормаларын анықтайды.  Мысалы, Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ) күш қолдану қаупіне төзбеушілік және жанжалдарды бейбіт жолмен шешу принциптерін бекітеді.

 2. Қақтығыстарды шешу: Институттар мемлекеттер арасындағы даулар мен қақтығыстарды шешу құралы ретінде қызмет ете алады.  Мысалы, Дүниежүзілік сауда ұйымы (ДСҰ) өз мүшелері арасындағы халықаралық сауда дауларын шешеді.

 3. Ынтымақтастық және үйлестіру: Институттар мемлекеттер арасындағы ынтымақтастыққа және олардың әрекеттерін үйлестіруге жәрдемдеседі.  Мысалы, Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) халықаралық валюталық қатынастар мен қаржылық тұрақтылық саласындағы ынтымақтастықты қамтамасыз етеді.

 4. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету: НАТО, Азия-Тынық мұхиты экономикалық ынтымақтастығы (APEC) және басқалары сияқты кейбір институттар өз мүшелерінің және жалпы аймақтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатын қояды.

 5. Қадағалау және мониторинг: Мекемелер халықаралық келісімдердің орындалуын және ережелер мен ережелердің сақталуын бақылау және қадағалау қызметін атқарады.  Мысалы, Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттік (МАГАТЭ) атом энергетикасы саласындағы халықаралық келісімдердің сақталуын қадағалайды.

 6. Кәсіби сараптама: Институттар әртүрлі салаларда кәсіби сараптаманы қамтамасыз ету қызметін де атқарады.  Мысалы, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) қоғамдық денсаулықты зерттеу мен кеңес береді.

 Осылайша, институттар халықаралық қатынастарда маңызды рөл атқарады, ережелерді құруға, қақтығыстарды шешуге, мемлекеттер арасындағы ынтымақтастыққа, әлемдік жүйеде қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз етуге ықпал етеді.

Халықаралық қатынастардағы институционализм мемлекеттер арасындағы қақтығыстарды қалыптастыруда, реттеуде және шешуде халықаралық институттардың рөлі мен ықпалына бағытталған теориялық көзқарасты білдіреді.  Бұл тұрғыда институттар мемлекеттердің мінез-құлқын реттейтін ұйымдарды, келісімдерді, нормалар мен процедураларды қамтиды.