Даван мамлекети

Даван мамлекети.

Тоо этектериндеги зонасы жана чыгыш болугу кийинчирээк Кыргызстандын курамына кирген Фергана ороонундо б.з.ч. 1мин жылдыкта эле отурукташкан дыйканчылык маданияты онуккон мамлекет пайда болгон. Бул мамлекет миндеген жылдарды камтыган тарыхый осушко ээ. Бирок ал тууралуу жазуу жузундогу маалыматтар б.з.ч. II-I кк. тартып гана кездешет. Паркана б. з. ч. 1-миң жылдыктын акырында Фергана өрөөнүндө түзүлгөн мамлекет. Тарых булактарында байыркы Фергана мамлекети Дабан (Даван). Фарсы жазма булактарында Паркана, кытай жылнаамаларында Да-юань (Даван) деп аталган. «Фергана», «Дабан» аталыштары байыркы турк тилинде «перидей сулуу жер», «ажайып кооз жер» дегенди тушундурот. Перстер бул мамлекетти «Сог», ал эми кытайлар «Полоно» деп аташкан. Чоң, кичине шаарлары 70тен ашып, алар оз-озунчо кооз оазистерден орун алышкан. Борбору болуп Эрши шаары (урандылары Ош областынын Араван районунун борбору Араван кыштагына жакын жерде сакталган) болгон. Калкынын саны болжол менен 300 миңден ашып, алар чыгыш пран тилинде сүйлөгөн. Сырт келбеттери боюнча алар европеиддерге окшош эле. Кытай эмгектеринде «…коздору чункул, сакалдары коюуу болгон» деп корсотулот.

Б.з.ч II к. Фергана чарбачылыгы онуккон кучтуу мамлекет болгон. Анын экономикасынын негизин сугат дыйканчылыгы тузгон. Калк куруч, буудай, жузум, пахта, беде остургон, атагы алыска жеткен аргымактарды багышкан. Дыйкандары , буудай, беде, гозо эккен. Жемиш бактары, өзгөчө жүзүмдүн мыкты түрлөрү өстүрүлүп, андан көпкө сактала турган шарап даярдалган. Давандыктар асыл тукум жылкылары менен даңазаланган.

Коомдук мамилелери таптык муноздо болгон. Мамлекетти падышалардын династиясы башкарган. Алардын бийлиги мансаптуу адамдардын тузулгон аксакалдар кенеши менен чектелип турган. Аксакалдар кенеши падышаларды тактан алган жана такка отургузган, согуш же тынчтык маселелерин чечкен, элчилик байланыштарды тузгон же узгон. Эмгектерден корунуп тургандай, аксакалдар кенеши эки жолу ферганалык падышаларды олум жазасына буюрган.

Б.з.ч