Холестерол

Холестерол - биологиялық маңызы бар стероид. Бұл D дәрумені, прогестерон, тестостерон, эстрогендер, кортизол, альдостерон және өт тұздарының бастаушысы. Ол жануарлардың жасушалық мембраналарының құрылымына кіреді және жасушалық сигнал беру жүйелеріне қатысады.Табиғи стероидтер дегеніміз - тірі организмдер синтездейтін, әр түрлі функцияларды орындайтын заттар Табиғи стероидтердің өкілдері стериндер, өт қышқылдары, әйелдердің және еркектердің жыныс бездерінің гормондары (андрогендер мен эстрогендер), бүйрек үсті безінің гормондары (прогестерон, адренокортикостероидтар). Клеткадағы стероидтердің мөлшері, стериндерден басқасы, өте төмен.

Стероидтерге қатысты біз цис- және транс декалиндер туралы айтып отырмыз.

Декалин - нафталинді толық гидрлеу арқылы алынған бициклді қаныққан көмірсутек.

       [pic 1][pic 2]

С-9 және С-10 атомдарының конфигурациясына байланысты декалин екі стереоизомерлер түрінде болады:

1. транс-декалин, онда С-9 және С-10 сутегі атомдары әртүрлі орналасады
2. цис-декалин көміртегі атомдарында сутегі атомдарының бір жазықтығында орналасуы.

Барлық стероидтар изопреноидтар сияқты синтезделеді: тірі жасушада сірке қышқылы кофермент-А әсерінен АТФ (Аденозинтрифосфат) қатысында, энергия көзі ретінде ацетилкоэнзим-А-ға айналады. Биосинтездің барлық келесі кезеңдері спецификалық ферменттердің, энергия көзі ретінде АТФ-тың қатысуымен өтеді. Биосинтезге белсенді түрде – ацетилкоэнзим-А түрінде түсетін сірке қышқылының үш молекуласының ішінен мевалон қышқылы бірқатар аралық өнімдер арқылы түзіледі, одан изопентинилпирофосфат және оның изомерлі диметилаллилпирофосфаты түзіледі. Конденсация арқылы жалпы биогенетикалық сквален түзіледі; циклизация нәтижесінде соңғысының эпоксиді, содан кейін бірнеше көміртегі атомдарының тотығу ыдырауы кезінде стероидқа айналады.

• стериндер – стероидты спирттер, олардың құрамына холестерин, эргостерол, стигмастерол

• стероидты гормондар

 • өт қышқылдары – холестеринді өңдеу кезінде бауырда түзіледі, липидтердің қорытылуын қамтамасыз етеді.

Стериндер – адам ағзасындағы стероидты спирттер (холестерин, холий қышқылы). Барлық стериндерде C-3-те β-гидроксил тобы және В сақинасы мен бүйірлік тізбекте бір немесе бірнеше қос байланыс бар. Стерин молекулаларында карбоксил және карбонил топтары жоқ. Стериндердің ерекшелігі С-17 көміртегі атомындағы R радикалының құрамында 8 көміртек бар.  Өнеркәсіпте стериндерді жануар немесе өсімдік стеролы бар шикізаттан бөліп алады: холестерин - ет өнімдерінен (ірі қара малдың миынан), стигмастерин - соя бұршақ майынан, β-ситостерол – целлюлоза және қағаз өндірісінің қалдықтарынан, эргостерол – ашытқыдан.Стериндер табиғатта екі күйде кездеседі: спирттер түрінде, сонымен қатар жоғары май қышқылдарының күрделі эфирлері түрінде. Олар суда іс жүзінде ерімейтін кристалды зат.

      Жануарлар мен адамдарда кездесетін стеролдар зоостеролдар деп аталады. Олардың ішіндегі ең белгілісі – холестерин. Микробиологтар тағы бір өте кең таралған түрді анықтады - бұл фитостеролдар деп аталатын төменгі және жоғары өсімдіктердің стеролдары. Оларға β-ситостерол, кампестерол, стигмастерол, брассикастерол.

Холестерин - органикалық қосылыс, барлық жануарлардың, соның ішінде адамның жасушалық мембраналарында болатын табиғи полициклді липофильді спирт, бірақ ол өсімдіктердің, саңырауқұлақтардың, сондай-ақ прокариоттық организмдердің (архейлер, бактериялар және т.б.) жасушалық мембраналарында кездеспейді. ).