Бентонит саздарының

      Бентонит саздарының -  алғаш табылған жері Форт-Бентон штаты (Монтана, АҚШ) негізінен монтмориллонит тобының минералдарынан тұратын және коллоидтық күйде суға шашылған саздар. [1]. Бентониттер жоғары дисперсті алюмосиликаттар класына жатады, деңгей көрсеткіші 1 мкм- нен аз болғандықтан беттік ауданы үлкен болып табылады.  Бентониттің ең ірі өндірушілері мен негізгі экспорттаушылары - АҚШ, Греция, Қытай, Түркия. Әлемдегі ең ірі бентонит импортері - Канада. Бентонит саздарының жыл сайынғы өндірісі соңғы бірнеше жылда өте тұрақты көрсеткішке ие  және 10 миллионнан астам тонна құрайды. Сонымен бірге жалпы өндірістің 38% -ы АҚШ-та тұрақты. Өндіріс көлемі бойынша екінші және үшінші орынды Греция (9%) және Түркия (6%) құрайды [1].

      Қазақстанда бентонит саздарының жеткілікті қорлары бар. Монтмориллонит кен орындары үшін өнімді қабаттар болып табылатын бентонит тәрізді құрылымдар Қазақстан аумағында кеңінен дамыған.Соның ішінде Оңтүстік және Шығыс Қазақстанның кеніштері практикалық қызығушылық тудырады. Оңтүстік Қазақстандағы бұл қорықтар 58 млн. тоннаны құрайтын Дарбазин және Келеско кеніштері, жалпы қоры 100 млн. тоннадан астам, Андреевское, Дзержинское және Ильдер кен орындары. Шығыс Қазақстанда орналасқан бентонит  кен орындарының бірі Маңырақ тобы шамамен 50 млн. тоннаға жуық қор болжамымен белгілі  [1].

      Әлемдік тәжірибеде бентониттерді ұсақ дисперсті саздарға жатқызады, құрамында минералдардың кем дегенде 70% тұратын смектиттер олар (монтмориллонит,бейделлит, нонтронит, сапонит және гекторит) жоғары байланыстырушы қабілеті бар, термиялық тұрақты, сондай-ақ адсорбциялық және каталитикалық белсенділігі бар. Бентониттердегі қоспалар түрінде кварц, кальцит, кристобалит, полевой шпат, гидрослюда, әр түрлі минералдар, цеолиттер, (2:1) үшқабатты пакет: кремний-оттекті екі қабатты тетраэдр, екі жағынан қапталған алюмогидроксилді октаэдр (1-сурет)  [2].