Автоматташтырылган китепканалардын системасынын структурасы

Ишенаалы Арабаев атындагы Кыргыз  Мамлекеттик Университети

        Жогорку китепкана мектеби

Студенттин өз алдынча иши

Тема: «Автоматташтырылган китепканалардын системасынын структурасы»

                                                                Аткарган: Мамбетакунова Г.Т.

                                                                Текшерген: Джоошбаева А.К.

Бишкек – 2022

План:

Киришүү

1. Автоматташтырылган китепканалардын системасынын структурасы жөнүндө жалпы түшүнүк
2. Автоматташтырылган китепканалардын системасынын структурасы 
3. Автоматташтырылган башкаруунун маалыматтык технологиясы

Корутунду

Колдонулган адабияттар

Киришүү

Автоматташтырылган китепканалык маалыматтык тутумдар (АКМТ) китепкананын фонддорун көзөмөлдөө үчүн, заказ берүүдөн жана аларды сатып алуудан баштап китепкананын кардарларына насыя берүүгө чейин колдонулган китепкананын ишкана ресурстарын пландаштыруу тутумдары.

Ар бир окурмандын (коноктун) жана инстанциясынын маалымат базасында уникалдуу идентификатору бар, ал АКМТге активдүүлүккө көз салууга мүмкүндүк берет.

Ири китепканалар АКМТти заказ кылуу жана сатып алуу, каталогдоштуруу, китептерди жана башка коллекцияларды таратуу, резервдик материалдарды жана кирешелерди көзөмөлдөө үчүн колдонушат. Кичинекей китепканалар көбүнчө бул функциялардын айрымдарын колдонушат.

1. Автоматташтырылган китепканалардын тутумдарынын структурасы жөнүндө жалпы түшүнүк

Автоматташтырылган китепканалык маалыматтык тутумдарды (АКМТ) аныктоо кесиптик милдеттердин спектрин тактоону талап кылат. Бул милдеттердин ичинен салттуу китепкана технологияларын автоматташтырылган технологиялар менен алмаштыруу биринчи планга чыгат, ал алуудан баштап, колдонуучулардын ар кандай кызматтарына чейин.

Салттуу АКМТтин негизги элементи болуп анын бардык функциялары менен электрондук каталог (ЭК) саналат. Салттуу китепкананын бардык касиеттери АКМТте иштегенде көп өзгөрбөстөн сакталат, биринчиден, фонддор кадимки формасында сакталат. ЭК толук тексттерге, чиймелерге, аудио жана видео материалдарга шилтемелерди, ошондой эле Интернет-ресурстарга шилтемелерди камтыйт.

Салттуу АКМТтин негизги компоненти болуп, белгилүү бир китепкананын көз карашынан алганда, колдонуучулар үчүн китепкананын фондуларына эң ыңгайлуу жана адекваттуу жеткиликтүүлүктү камсыз кылган китепкананы автоматташтыруу системасы (LAS) саналат. САБдын аркасында пайдалануучуларга СИди толуктоо, тейлөө жана берүү функциялары камсыздалат, китепкана форматтары жана стандарттары, ошондой эле КИнин лингвистикалык каражаттары колдоого алынат.

АКМТди салттуу колдонууда колдонуучу ар дайым көп жылдар бою иштелип чыккан маалыматтык колдоо, лингвистикалык колдоо (басма жана электрондук классификация системалары, ыйгарым укуктардын файлдары ж.б.у.с.) менен алектенет.

Электрондук китепкананы иштеп чыгууда колдонулган индекстөө системалары салттуу АКМТде колдонулгандардан олуттуу айырмаланат. Мисалы, толук тексттерди индекстөө тексттин өзүн гана эмес, тексттин керектүү бөлүктөрүн да табууга мүмкүндүк берет.

Библиографиялык сыпаттама көбүнчө АКМТте колдонулган библиографиялык сыпаттамадан айырмаланат. Адатта, мисалы, Dublin Core сыяктуу метаберилиштердин форматтары колдонулат, алар интернет-ресурстарды сүрөттөөгө гана эмес, белгилүү бир басылманын кыскартылган библиографиялык сыпаттамасын түзүүгө мүмкүндүк берет. Кээ бир учурларда библиографиялык сыпаттама жок, демек, такыр эле электрондук каталог жок. Ар кандай тизмелер бар: автору боюнча, аталышы боюнча, рейтинги боюнча ж.б. ЭБ фондусу салыштырмалуу аз болсо, мындай тизмелерден издөө анча деле кыйынга турбашы түшүнүктүү.