Витаминология

Витаминология – биохимия, тағам гигиенасы, фармакология және кейбір басқа да биомедициналық ғылымдардың қиылысында витаминдердің құрылымы мен әсер ету механизмдерін, сондай-ақ олардың емдік және профилактикалық мақсаттарда қолданылуын зерттейтін ғылым. Витаминдер – салыстырмалы түрде қарапайым құрылымды және әртүрлі химиялық табиғаты бар төмен молекулалық органикалық қосылыстардың тобы. Бұл тағамның құрамдас бөлігі ретінде гетеротрофты ағзаға абсолютті қажеттілік негізінде біріктірілген химиялық табиғаты бойынша біріктірілген органикалық заттардың тобы (жалпы жағдайда қоршаған ортадан). Автотрофты организмдер де витаминдерді синтез арқылы немесе сыртқы ортадан қажет етеді. Витаминдердің көпшілігі коферменттер немесе олардың прекурсорлары болып табылады. Витаминдер әртүрлі ферменттердің белсенді орталықтарының бөлігі ретінде каталитикалық қызмет атқарады. Олар сонымен қатар экзогендік прогормондар мен гормондар ретінде гуморальды реттеуге қатыса алады. Витаминдердің метаболизмдегі ерекше маңыздылығына қарамастан, олар организм үшін энергия көзі емес (оларда калория жоқ), тіндердің құрылымдық құрамдас бөлігі де емес. Витаминдердің көпшілігі адам ағзасында синтезделмейді және оларды тағамнан алу керек. Аз бөлігі организмде синтезделеді: ультракүлгін сәулелердің әсерінен адам терісінде түзілетін D витамині; ағзаға тамақпен бірге түсетін прекурсорлардан синтездеуге болатын А дәрумені; және B3 витаминінің бір түрі, ниацин, оның прекурсоры триптофан амин қышқылы. Сонымен қатар, К және В7 витаминдері әдетте адамның тоқ ішектің симбиотикалық бактериялық микрофлорасы арқылы жеткілікті мөлшерде синтезделеді. Ағзадағы витаминдерді қабылдаудың бұзылуымен үш іргелі патологиялық жағдай байланысты: витаминнің жетіспеушілігі - авитаминоз, витаминнің жетіспеушілігі - гиповитаминоз, витаминнің артық болуы - гипервитаминоз. Еру қабілетіне қарай витаминдер майда еритін – А, Д, Е, К, ал суда еритін – С және В дәрумендері болып бөлінеді.Майда еритін витаминдер организмде жинақталады, ал олардың жиналатын орны – май тіндері мен бауыр. . Суда еритін витаминдер айтарлықтай мөлшерде сақталмайды және олар артық болса, несеппен бірге шығарылады. Бұл суда еритін витаминдердің гиповитаминозының және майда еритін витаминдердің гипервитаминозының көбірек таралуын түсіндіреді. А дәрумені не үшін керек?