Стратификасия

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Әл Фараби атындағы Қазақ ҰлттықУниверситетті

[pic 1]

Факультет: Механика-математика

СӨЖ

Тақырыбы: Стратификасия

                                                                 Орындаған:Жұмаділ Ғаппар 22-2 тобы

                                             Тексерген:Омарова А.Т

Алматы,2022ж

Әлеуметтік стратификация  дегеніміз қоғамның әлеуметтік топтарға жіктелуін айтамыз.Әр жерде елде қоғамдық әлеуметтік топтар әр-түрлі.Қоғамда адамдар арасындағы теңдік немесе тепе-теңсіздік.Оларды жіктегенде бірқатар өлшемдер басшылыққа алынады, мәселен, табыстарының көлемі, білімдерінің деңгейі, мамандығы бойынша салыстыруға болады.Стартификация «старта» сөзінің мағынасы жерді зерттеу,бақылау мағынасын береді.Біз тарихтан қоғамның әр даму сатысына әр түрлі сатылары болғанын білеміз. Қоғам адамдарын сатыларға жіктелуі тарихи үш түрі белгілі.Олар касталар,сословиелер және таптар.Осы жіктеу бойынша стратификациялық жүйе 2-ге бөлінеді.Біріншісі ашық жүйе және екіншісі жабық жүйе болып табылады.Қоғам мүшелерінің статустары мен әлеуметтік жағдайларын өзгертулеріне мүмкіндік бар әлеуметтік құрылым ашық стратификациялық жүйе деп алады да, ал, мұндай мүмкіндік болмайтын қоғам жабық стратификациялық жүйе деп аталады.Жабық жүйе-ата-аналарынан балаларына беріліп, ол өмірлік статусқа айналып отырған жүйе бұндай жүйеде бірінші әлеуметтік топтан екінші әлеуметтік топқа өту мүмкіндігі жоқ болды.Қоғамдағы қалыптасқан діни наным мен дәстүр бойынша, жоғары каста мен төменгі каста адамдарының араласуларына, қарым-қатынастар жасауларына қатаң тыйым салынған.Бұл ежелден бері келе жатқан қоғамдық үдерісте пайда болды.Мәселен П.Сорокин зерттеулерінде осы айтылғандар кездеседі.Ол әлеуметтік қоғамды саяси,кәсіптік әрі стратификациялық құрылымға бөлген.Бұны тап десекте болады.Тап - коғамдық байлық, өкімет, әлеуметтік беделге қолы жету межелері бойынша басқалардан айрықшаланатын үлкен әлеуметтік топты айтамыз .

Әлеуметтік стратификация:

1) осы қоғамның әлеуметтік топтарын анықтау әдісі болып табылады;

2) осы қоғамның әлеуметтік портреті туралы түсінік қалыптастырады.

Әлеуметтік стратификацияда адамдар (әлеуметтік позициялар) арасында белгілі бір әлеуметтік қашықтық белгіленеді және әлеуметтік топтардан иерархия құрылады. Осылайша, әлеуметтік қабаттарды бөлетін шекараларда әлеуметтік сүзгілерді белгілеу арқылы қоғам мүшелерінің белгілі бір әлеуметтік маңызы бар тапшы ресурстарға тең емес қол жетімділігі тіркеледі. Мысалы, әлеуметтік қабаттарды бөлу табыс, Білім, билік, тұтыну, еңбек сипаты, бос уақытты өткізу деңгейлері бойынша жүзеге асырылуы мүмкін. Қоғамда бөлінген әлеуметтік қабаттар онда белгілі бір позициялардың әлеуметтік тартымдылығын білдіретін әлеуметтік бедел критерийі бойынша бағаланады.

Қазіргі әлеуметтік заманда байлық - экономикалық стратификацияның ең нақты өлшемі болады.

М. Вебердің үш компонентті стратификациясының теориясы

Вебер адамның қоғамдағы орнын үш критерий бойынша анықтады: тапқа жату, әлеуметтік мәртебе және партиямен байланыс.

Вебер бойынша Класс-жеке тұлғаның мүліктік қатынастарына байланысты тек экономикалық ұғым; сыныптар: иеленушілер (жылжымайтын мүлік иелері, негізінен оны жалға беруден түскен табысқа өмір сүреді) және жоқ (декларацияланған, борышкерлер).

Әлеуметтік мәртебе мәдениет саласында және адамдар үшін біріктіруші фактор болып табылады-ұқсас өмір салты, дүниетаным, кәсіп. Осылайша, сыныптар шеңберінде немесе одан тыс жерлерде мәртебелік топтар – әлеуметтік мәртебемен біріктірілген адамдар қауымдастығы қалыптасады.