Абставіны

Абставіны… Як часта наша жыццё, нашы паводзіны, нашы думкі і ўчынкі залежаць ад гэтага кароткага, але такога ёмкага, а часам, пастылага слова « абставіны «. Мы не бяром яго у разлік, калі жыццё наша добра ўладкавана і маральна, і матэрыяльна, калі не парушаецца плынь нашага існавання ніякімі хваробамі, катаклізмамі, непрыемнымі навінамі і г. д. Ды, па праўдзе сказаць, нават некаторыя абставіны, у якія мы трапляем на працягу жыцця, бываюць штучна створаны намі самімі. Мы іх ствараем, потым пераадольваем, ідзём далей. Аднак « жыццё пражыць—не поле перайсці «. І абставіны, у якія можа трапіць чалавек, здольныя перайначыць усё яго існаванне, яго лёс, яго самога. Колькі жудасных навін кожны дзень з'яўляецца ў сродках масавай інфармацыі: малады хлопец парэзаў бензапілой жанчыну, маці нарадзіла дзіця і выкінула на сметнік, школьнікі жорстка збілі свайго аднакласніка і шмат іншых шакіруючых падзей. Ад іх становіцца жудасна. У якія такія абставіны трапляюць людзі, каб стаць звярамі. Тут нават зраблю агаворку : звярамі з рысамі, якія праяўляюцца ў іх падчас палявання ці абароны свайго патомства. Бо толькі тады ў іх праяўляюцца такая драпежнасць, якая вельмі часта назіраецца сярод людзей. Адкуль яна ў людзей? Цяжкі лёс, бязбацькавічы, грашовы недахоп, цяга да багацця, славы, жаданне нажывы, зайздрасць? Што прымушае звярэць? Якія абставіны ператвараюць людзей у нелюдзей? ( У тое, што нелюдзі ператворацца ў людзей, не веру!) Кажуць, што жорсткасць нараджае жорсткасць. Тады нават жахліва ўявіць, кім бы маглі стаць Сцепаніда і Пятрок з аповесці В. Быкава «Знак бяды». Жорсткасці і ад лёсу, і ад людзей хапіла ім спаўна. Адна толькі Галгофа магла б Петрака зрабіць назаўсёды злым, зацятым і нелюдзімым. Колькі сіл, здароўя, болю, адчаю ўклаў ён у тое, каб «вырас нейкі ячмень « на выспе. Але дзікая праца не зрабіла яго дзікім зверам, злым на ўвесь свет і людзей. А перацятая нямецкім ланцугом Сцепаніда? Хіба яна згубіла сваю чалавечую годнасць? А хіба мала перажыла : ранняе сіроцтва, бедната, парабкаванне ў пана, штодзённая непасільная праца, калгаснае жыццё, раскулачванне