Геральдыка Чэхіі

Геральдыка Чэхіі

Сцяг захаваў нацыянальныя традыцыйныя колеры гістарычных абласцей краіны: белы і чырвоны прадстаўлялі Чэхію і Маравію. Сіні колер увасабляў Славакію, на гербе якой доўгія гады былі намаляваныя тры сініх горы – Татра, Марта і Фатра. Паводле іншай версіі, чырвоны колер на сцягу сімвалізаваў кроў, пралітую патрыётамі за свабоду Радзімы, белы - чысціню ідэалаў і міралюбнасць, сіні - бясхмарнае неба і ясныя гарызонты краіны. Роўнабаковы трыкутнік сімвалізуе роўнасць і адзінства народаў, якія насяляюць тэрыторыю краіны. Гэты сцяг за яго сімволіку формаў і колераў часта звязваюць з вядомым дэвізам: «Свабода, Роўнасць, Братэрства».

Гісторыя чэшскага сцяга

Сцягам каралеўства Багеміі было палотнішча, якое складаецца з гарызантальных палос гербавых колераў: белай і чырвонай.

Паводле легенды, такі сцяг быў сцягам прабацькі чэхаў князя Чэха. Відавочна, што пад уплывам гэтага сцяга сцягам Маравіі, выдзеленай у 1849 годзе ў асаблівую каронную зямлю Аўстра-Венгрыі, стала жоўта-чырвонае палотнішча.

Сцягам герцагства Сілезія было жоўта-чорнае палотнішча.

Аднак як такога чэшскага нацыянальнага сцяга доўгі час не існавала. Праўда, існавалі «зямельныя» колеры - чырвоны і белы. Яны выкарыстоўваліся для афармлення урадавых будынкаў, уніформы, сцягоў. У XIX стагоддзі з'яўляліся і розныя варыянты сцяга з палос гэтых колераў. Часцей за ўсё, як і на сцягу Багеміі, белая паласа была уверсе, а чырвоная ўнізе. Так, напрыклад, чэхаславацкі корпус Савецкай Расіі падчас Грамадзянскай вайны меў сцягі з белай і чырвонай гарызантальных палос з выявай гербаў чэшскіх зямель.

У пачатку XX стагоддзя ў народным асяроддзі часам выкарыстоўваліся гербавыя сцягі, то бок чырвоныя палотнішча з белым львом, многія з якіх мелі аблямоўку з белых і чырвоных трыкутнікаў па ўзоры сцягоў імперыі Габсбургаў.

З утварэннем незалежнай Чэхаславацкай дзяржавы ў кастрычніку 1918 года паўстала пытанне аб яго дзяржаўным сцягу. Першапачаткова ім зноў стаў бел-чырвоны сцяг Багеміі, падобны сцягу Польшчы. Менавіта такі сцяг у якасці афіцыйнага сімвала ўпершыню быў узняты 18 кастрычніка 1918 года ў Вашынгтоне на доме Томаша Масарыка, будучага прэзідэнта Чэхаславакіі. Да гэтага ўрад у выгнанні з 1915 года выкарыстоўваў сцяг, які складаўся з чырвоных, белых і сіняй гарызантальных палос рознай шырыні. На сіняй паласе гэтага сцяга, шырыня якой была роўная 1/2 шырыні сцяга, у два рады размяшчаліся пяць белых пяціканцовых зорак.

Аднак яшчэ вясной 1918 года была створана спецыяльная камісія для распрацоўкі дзяржаўнага герба, а ў яе складзе быў утвораны «падкамітэт пра сцяг». Спачатку камісія прапаноўвала ў якасці дзяржаўнага сцяга таксама бел-чырвонае палотнішча, аргументуючы гэта тым, што такі ж бел-чырвоны сцяг быў нацыянальным сцягам Багеміі, Маравіі і некаторы час Славакіі, а таксама тым, што яшчэ ў траўні 1848 года Народны Сход прыняў рашэнне аб аб'яўленні белага і чырвонага славацкімі нацыянальнымі колерамі. Аднак абсалютнае падабенства са сцягам Польшчы і блізкасць да сцяга Аўстрыі прывялі камісію да высновы аб неабходнасці прыняцця трохкаляровага сцяга. Найбольш прыдатным трэцім колерам стаў сіні, так як ён прысутнічаў на гербах Славакіі і Маравіі. Сіні колер быў таксама на сіне-бела-чырвоных кукардах студэнцкага рэвалюцыйнага легіёна «Славія» ў 1848 годзе.

Такім чынам, у чэрвені 1919 года камісія, членамі якой быў прафесар Г. Фрыдрых, архіварыус Й. Новак, доктар Л. Клічман, пражскі архівіст В. Вайцішак і сцягазнаўца Я. Курса, прапанавала дадаць на сцяг сіні колер, што і было адобрана.

Пасля зацвярджэння колераў сцяга паўстала пытанне аб іх узаемным размяшчэнні. Прапановы аб вертыкальным або гарызантальным размяшчэнні палос былі адхіленыя, так як такое размяшчэнне рабіла яго падобным на сцягі іншых краін. Акрамя таго, ставілася мэта так размясціць колеры, каб ні адзін з іх не пераважаў над іншым. Яраслаў Курса выканаў мноства праектаў сцяга і членам камісіі спадабаўся сцяг з белай і чырвонай гарызантальнымі палосамі і сінім трыкутнікам у дрэўка. Пра тое, наколькі грунтоўна камісія падышла да пытання пра сцяг, кажа і той факт, што ў верасні 1919 года два параходы з членамі камісіі на борце курсіравалі па рацэ Влтава для таго, каб пераканацца ў каляровай выразнасці сцяга, а таксама ў тым, наколькі яго можна будзе выразна адрозніваць як днём, так і ў прыцемках. Мяркуючы па выніку, сцяг з гонарам вытрымаў гэтыя выпрабаванні.