Geologik xaritalash

[pic 1]

OʻZBEKISTON RESPUPLIKASI TOGʻ-KON SANOATI VA GEOLOGIYA VAZIRLIGI GEOLOGIYA FANLARI UNIVERSITETI

GEOLOGIK XARITALASH FANIDAN KURS ISHI HISOBOTI

MUNDARIJA

Kirish ………………………………………………………………….………

Fizik va geografik sharoit ………...……..……………………………………

Geomorfologiyasi …………………………………………………………..

Orografiyasi ………………………………………………………………...

Gidrografiyasi………………………………………………………………

Geologik tuzilishi …………………………………………………………..

Magmatizm ………………………………………………………………….

Stratigrafiya ……………..……………………………………………………

Tektonika ……………….…………………………………………………….

Geologik rivojlanish tarixi …………………...……………………………….

Foydali qazilmalar………... ………………………………………………….

Xulosa …………………………………………………………………..…….

Foydalanilgan adabiyotlar ………..……………………………………...……

KIRISH

Ushbu ish "Geologik xaritalash" fani bo‘yicha kurs ishi hisoblanadi. U ma’ruza materialini o‘zlashtirish davomida olingan bilimlarga, shuningdek, amaliy mashg‘ulotlarda xaritalar bilan ishlash paytida olingan ko‘nikmalarga asoslanadi.

Kurs ishining maqsadi: Berilgan hududni geologik tuzilishini o’rganish,foydali qazilmalar mavjud yoki mavjud emasligini aniqlash,hududning geologik kesimini va stratigrafik ustunni tuzishdan iborat. Kurs ishining vazifalari: berilgan hududning geologik tuzilishini o’rganish va tahlil qilish, gidrografik va tektonik sxematik ko’rinishini, geologik kesma va stratigrafik ustunni tuzish, xaritada tasvirlangan hududning geologik rivojlanish tarixini tiklash, magmatik tana va hosilalarni o’rganish, cho’kindi yotqiziqlarning yotishini, hosil bo’lgan strukturalarni ajratish va ko’rsatib berishdan iborat.Xaritaning masshtabi 1:100000.

Tadqiqotning predmetini hududning geografik va ma’muriy joylashuvi, xarita maydonining geologik tuzilishining o‘ziga xos xususiyatlari tashkil etadi.

1.FIZIK – GEOGRAFIK SHAROITI

 1.1 Geomorfologiya

Xaritada ko‘rsatilgan hudud relyefining morfologik turi past tog‘li bo‘lib, dengiz sathidan maksimal mutlaq balandligi1005 metr bo’lib, besh yuz metrdan ortiq balandliklar mavjud.

Hudud birlamchi relyefining hosil bo‘lishiga endogen omillarning (magmatizm va tektonik harakatlar) ta’siri juda yuqori. Jinslarning genezisi va balandlik nuqtalarining taqsimlanishi o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqlik mavjudligi qayd etilgan. Hozirgi vaqtda mayda relyef shakllari ekzogen jarayonlar (denudatsiya va eroziya) hisobiga vujudga kelmoqda.

Xarita hududida relyefning denudatsion va erozion shakllarini ajratish mumkin. Akkumulyativ relyef shakllari mavjud emas, bu o‘rganilayotgan hududning faol ko‘tarilishi tufayli materialning faol olib chiqilishi va xarita hududidan tashqarida qayta yotqizilishini ko‘rsatadi.

Relyefning asosiy denudatsion shakli o‘rta suvayirg‘ichdir. Suvayirg‘ich xaritaning markaziy qismida joylashgan bo‘lib, hududning shimoliy qismidan janubiy qismigacha cho‘zilgan, meridional yo‘nalishga ega. Suvayirg‘ich keng, gumbazsimon xarakterga ega va asosan magmatik jinslarning yer yuzasiga chiqish joylariga to‘g‘ri keladi.

Sharqiy yonbag‘irlar g‘arbiy yonbag‘irlarga qaraganda ko‘proq tikligi bilan ajralib turadi. G‘arbiy tomondan unga balandligi asta-sekin o‘zgarib turadigan va qiyaligi 3-4 daraja bo‘lgan yonbag‘irlar bilan chegaralangan keng yassi plato tutashadi. Yonbag‘irlari uzun, to‘g‘ri.

Erozion relyef shakllariga daryo vodiylari va vaqtinchalik suv oqimlari vodiylarini kiritish lozim. Irmoqlari bilan birga daryolar mavjud, barchasi o‘ziga xos V-simon keng vodiyga ega. Vodiylarning ko‘ndalang kesimi asimmetrik bo‘lib, bu qarama-qarshi qirg‘oqlardagi tub jinslarning turli tarkibi bilan bog‘liq: vodiylar ancha barqaror magmatik jinslarning atrofdagi cho‘kindi jinslar bilan chegarasiga to‘g‘ri keladi.

Xaritada tasvirlangan hududning shimoliy qismida vodiylar keskin kengayadi, bu esa ushbu hududni tashkil etuvchi jinslarning ekzogen jarayonlarga kamroq chidamliligi bilan bog‘liq. Kam sonli vaqtinchalik suv oqimlarining vodiylari keng va yotiq bo‘lib, bu ularning yonbag‘irlarning erozion yemirilish jarayonlarida past faolligini ko‘rsatadi.

Qorasuv va Tundiq daryolarining o‘rta oqimidagi yuqori devon-karbon  ohaktoshlarining chiqish zonalarida, shuningdek, hududning janubi-g‘arbiy burchagida karst relyef shakllari rivojlanishi mumkin.

Hudud relyefining yoshi neogen-to‘rtlamchi.

1.2 Orografiya

Xaritada tasvirlangan hududning relefini 500 metrdan 1000 metrgacha bo’lgan balandliklar tashkil etadi. Shu bilan birga, maksimal balandligi 1005 metr, shimoldan janubga cho‘zilgan suv ayirg‘ich yuzasi bilan bog‘liq bo‘lib, u xaritadagi butun hududni taxminan teng ikki qismga, ya’ni sharqiy va g‘arbiy qismlarga ajratadi. Ularning maydonlari mos ravishda Qorasuv va Tundiq daryolarining suv yig‘ish havzalaridan iborat (1-rasm).

1-rasm - Tadqiqot maydonining xaritasi

[pic 2]

Shartli belgilar: xaritada oq chiziq bilan sharqda Qorasuv va g‘arbda Tundiq daryolari vodiylari orasidagi suvayirg‘ich belgilangan.

Birinchi daryo vodiysi shimolda, ikkinchi daryo esa shimoli-g‘arbda o‘rganilayotgan hudud chegarasidan chiqib ketadi. Hudud chegarasidan chiqish joylarida bu daryolar o‘zanlarining mutlaq balandliklari taxminan bir xil, 460-480 m atrofida. Bu yerda relyefning qiyaligi 2-3o. Biroq, ayrim uchastkalarda balandliklar farqi 5-10o ga yetadi, lekin juda kam hollarda 15o gacha yetadi. Masalan, Qorasuv daryosi va uning nomsiz o‘ng irmog‘ining yuqori oqimidagi 700 m balandlikdagi suv ayirg‘ichda (ikkala o‘zan ham bu yerda taxminan 550-580 m balandlikka ega). Xaritadagi gorizontallar kesimi 50 m ga tengligi va balandliklarning 10-100 m oralig‘ida tebranishini hisobga olgan holda, hudud relyefining morfografik toifasi pastdan o‘rtacha balandlikkacha (500-1000 m) tog‘li, vodiy va to‘sinlarning yonbag‘irlari burchaklarini hisobga olgan holda esa qiya (2-6o) dan o‘rtacha tik (10-15o) gacha deb baholanishi kerak.