«Arap Baharı» Örneğinde Bilgi Savaşın Bir Aracı Olarak Sosyal Medya

[pic 1]

KIRGIZİSTAN-TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİ

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ

ULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ

DERS ADI: ULS-205 SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA

YÖNTEMLERİ

«Arap Baharı» Örneğinde Bilgi Savaşın Bir Aracı Olarak Sosyal Medya

ÖĞRENCİNİN ADI SOYAD: MIRZAYIM TURUMOVA

ÖĞRENCİ NUMARASI: 2002.04026

DANIŞMANIN ADI SOYADI: Dr. ALTINBEK СOLDOŞOV

                                                 Bişkek 2023

«Arap Baharı» Örneğinde Bilgi Savaşın Bir Aracı Olarak Sosyal Medya

Giriş

21. yüzyılın teknolojik gelişmelerinin en önemli ürünü internet olduğunu iddia edebiliriz.  Zaman ve mekân sınırını ortadan kaldıran internet teknolojisi dünyanın her köşesine kolayca erişilebilmektedir. Günümüzde ise yaşlısından en ufağına kadar herkes hayatını internet ve sosyal medyasız hayal bile edemiyorlar. Whatsapp, Facebook, Instagram, Twitter ve Tiktok gibi sosyal medya platformları benzeri görülmemiş bir popülerliğe sahiptir ve toplumun tüm alanlarında kullanılmaktadır. Sosyal medyada insanlar kimliklerini açıklamadan rahatça kendi düşünce ve fikirlerini ifade edebilirler ve bu nedenle de televizyon ve radyodaki gibi burada sansür yok. Ancak bu nedenle de insanların yanlış bilgileri yaymaları, hakaret etmeleri ve toplum üzerindeki olumsuz etkileri yaygındır. Böylece, sosyal medya platformları sosyal protestonun organize etmenin, kamuoyunu şekillendirmenin ve propaganda etmenin bir aracı olarak kullanılabilir.

2010 yılında Tunus'ta patlak veren devrim kısa bir süre sonra Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin çoğuna bir yangın gibi yayıldı ve bu olay daha sonra "Arap baharı" olarak adlandırıldı. Bu çalışmada, bilgi savaşı kavramının tanımı ve sosyal medya platformların bu savaştaki ordu, Arap ülkelerinde devrimin ortaya çıkışı ve "Arap Baharı"nda sosyal medyanın nasıl bir rol oynadığı soruları ele alınacaktır.

Bilgi Savaşın Bir Aracı Olarak Sosyal Medya

İnsanlık tarihinin büyük bir bölümünde, savaşlar toprak kazanmayı ve ilhak etmeyi amaçlıyordu ve bu savaşlara "İlk Dalga" savaşları deniyordu, sonra 20. yüzyılın başında tüm dünyadaki ekonomik zenginliği ele geçirmeyi amaçlayan ”İkinci Dalga" savaşları başlamıştır. 1980'lerin başından bu yana kadar yapılan savaşlarda amaç bilgi akışını kontrol etmek olmuştu, bu nedenle, "Üçüncü Dalga” bilgi savaşı olarak adlandırıldı. 1980'lerin başında sanayi ülkeler iletişim toplumlarına dönüşmeye başlamıştır. Ayrıca teknolojideki gelişmelerle birlikte bilgi etkin bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Facebook, Twitter, İnstagram gibi sosyal medya platformları bugün günlük hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelmiş ve hayatın birçok alanında insanların algılarını, davranışlarını ve tercihlerini etkileyecek seviyeye ulaşmıştır. (Babacan, 2022).

Bilgi savaşı, kelimenin en geniş anlamıyla, ulusal hedeflere ulaşmak için bilginin kullanılmasıdır. Diplomasi, ekonomik rekabet veya askeri gücün kullanımı gibi, bilginin kendisi de ulusal gücün önemli bir yönüdür ve daha da önemlisi, diplomasiyi, ekonomik rekabeti ve silahlı kuvvetlerin etkin kullanımını destekleyen önemli bir ulusal kaynak haline gelmektedir. Bu anlamda bilgi savaşı, kısmen dünya çapında birbirine bağlı bilgi ve iletişim araçlarıyla yürütülen toplum düzeyinde veya uluslar arasında bir çatışma olarak görülebilir. (Stein,1995). Geçmişte tanık olduğumuz klasik savaşlarının aksine, bilgi savaşı bir ülkenin tüm elektronik sistemlerini hedef alarak, sivil ve kamu bilgi sistemlerine hâkim olmaya çalışır. Kitle iletişim araçları, özellikle internet ve sosyal medya platformları, bilgi savaşının oluşmasını ve kullanımını kolaylaştırdı. (Babacan,2022).

 Sosyal ağlar artık sadece kayıp bağları yeniden başlatmanın bir yolu, görüşlerini ifade etmenin bir biçimi ya da arkadaşlar ile iletişim sağlamak için bir platform olmaktan ziyade, bilgi savaşlarının bir aracı haline gelmişlerdir. Medya platformların kullanıcıları, hedeflerini gerçekleştirmek isteyen çeşitli ekonomik ve politik grupların potansiyel bir etki alanıdır. Bunun sebebi, sosyal medyanın her yıl popülaritesinin artması, milyonlarca insanların buna dahil olması, kontrolsüzle bilgi dağıtımının olması ve insanlar arasında gerçek bir bağlantının olmaması nedeniyle kitle bilincini manipüle etmek medya alanda daha kolaydır. Bu araç çeşitli ülkelerin hükümetleri, siyasi ve ekonomik örgütleri tarafından kendi politikalarını haklı çıkarmak adına   kullanılmaktadır. (Mogilevskaya, 2015).

Sosyal medya bilgiyi paylaşmanın ve iletmenin bir yolu olarak, özellikle muhalefetin eylemlerinin engellendiği veya tamamen eksik olduğu durumlarda, politik bir etki biçimi haline gelir. Sosyal medyadaki insanlar iktidar hakkındaki görüşlerini dile getirirler, eylemlerine karşı hoşnutsuzluğunu veya desteğini ifade ederler. Otoritenin toplumdaki protesto duyguları hakkında bir fikir edinmesine ve bu duygulara karşı tutumunu göstermesine izin veren de sosyal ağlardır. Devlet kurumları, sosyal medyada paylaşılan bilgilerle mücadele edememekte ve bu da tek bir bilgi dağıtım merkezinin yokluğuna yol açmaktadır. Bu, sosyal medyayı çeşitli rejimlerle mücadele etmek için etkili bir silah haline getirir, çünkü ağ kuruluşları protesto eden kitleleri bir araya getirebilir. Sosyal medyanın toplumu mevcut rejimlere karşı savaşmak için harekete geçirecek bir platform haline geldiğini çeşitli ülkelerde «renkli devrimlerin»^[1] figürlerinin kanıtladığı şeydir. (Mogilevskaya, 2015).

Arap Halkının Uyanışı: Devrimin Başlangıç Süreci

 “Arap Baharı” Arap coğrafyasında yer alan ve 2010 yılın sonunda Tunus’ta başlayan ve buradan hareketle birçok Arap ülkesini etkisi altına alarak, iktidarı değiştirmeye yönelik olarak gerçekleştirilen siyasi, silahlı, protestolu, bölgesel ve toplumsal bir halk hareketidir. (Kırık, 2012: 89).

“Tarihsel süreç içerisinde pek çok gelişmenin bir sembolik başlangıç noktası vardır. Ortadoğu bölgesi için sarsıcı bir değişime neden olduğu ileri sürülen Arap dünyasındaki halk hareketleri ya da yeni bir başlangıcı ve olumlu değişimi nitelendiren Arap Baharı, tarih olarak 17 Aralık 2010’da Tunuslu Muhammed Bouazizi’nin kendisini yakmasıyla birlikte başlatılmaktadır. Bouazizi’nin ölümü ve ardından başlayan protesto dalgası Cezayir, Lübnan, Ürdün, Moritanya, Sudan, Oman, Yemen, Suudi Arabistan, Mısır, Suriye, Libya, Irak, Bahreyn, Kuveyt gibi ülkelerde de devam etmiş ve gösterilere sahne olmuştur. Bu protesto ve gösteriler bazı ülkelerde sadece belirli boyutlarda kalırken Tunus, Mısır ve Libya’da yönetim değişikliklerine, Suriye’de ise iç savaşa doğru sürüklenmiştir.” ( Özdemir, 2012: 96).