Кварцит

Мазмұны

1. Кварциттің физикалық қасиеттері
2. Кварциттің құрамы
3. Сорттары мен фотосуреттері
4. Кварциттің пайда болуы
5. Кварцит шөгінділерін қолдану

Кварцит - метаморфты тау жынысы, оның құрамындағы кварц түйіршіктері кремнезем бар. Іс жүзінде бір минералдан тұрады ол -кварц. Кварцит– кварц  тұратын метаморфталған тау жынысы. Құрамында кварцтан басқа слюда (мусковит, серицит, пирофиллит), турмалин, силлимонит, диаспор, топаз, андалузит, хлорит, дала шпаттары, т.б. минералдар кездеседі. Кварцит кремнийлі тұнбалардың аймақтық метаморфизмге ұшырауынан, қышқыл құрамды жанартаулық жыныстардың метасоматоздық жолмен өзгеруінен түзіледі. Олар әр түрлі метаморфтық тау жыныстарының арасында тұтас қабат түрінде орналасады. Мұндай қабат протерозой түзілімдерінде жиі кездеседі. Кварцитпен темір (темірлі-кварцит – Кривой Рог, Курск магнит аномалиясы), молибден, алтын, қорғасын, мырыш, т.б. көптеген кен орындары байланысты. Кварциттің ерекше түрі – қайталамалы Кварцит Олар қышқыл және орта эффузивті, кейде қышқыл интрузивті тау жыныстарының төменгі температурада метасоматик өзгеруінен пайда болады. Қайталамалы Кварцитпен алунит, пирофиллит, алтын, мыс, молибден, полиметалл және колчеданды кен орындар байланысты. Құрамында SіO2 мөлшері жоғары (98 – 99%) Кварцит пен алюмокварциттер отқа төзімді материалдар жасауға, металлургияда флюс ретінде, құрылыс материалдары ретінде пайдаланылады.

1.        Кварциттің физикалық қасиеттері

Түсі әр түрлі, монотонды бояуға ие. Тығыздығы 2,6 г / см3. Сығымдау күші 450 МПа жетеді. Құрылымы ұсақ түйіршікті.Үлкен қаттылыққа ие (әйнекте сызаттар қалдырады). Мықты, дыбысшыл. Дәндердің беттері тегіс емес (бөлінбейді). Үзіліс кезінде жылтыр болады. Кварцит түйіршікті құрылымымен, кварц құрамымен, жоғары қаттылығымен (әйнекте сызаттар қалдырады), біркелкі емес дәнді беттермен (бөлшектенбейді), сынықтағы жылтыр бетімен сипатталады. Кварцит сыртқы түрі бойынша мәрмәрге ұқсайды. Мрамордан қаттылығы үлкен (әйнек тырнауымен) ерекшеленеді және ол сұйылтылған тұз қышқылымен әрекеттеспейді.

2.       Кварциттердің құрамы

Минералогиялық құрамы: кварц SiO2 98% дейін, слюда, дала шпаты, тальк және т.б. қоспалары.

Химиялық құрамы: кварц SiO2 98%, Al2O3 0,5%, Fe2O3 0,45%, MnO 0,2% және т.б.

3.    Сорттары мен фотосуреттері

Джеспилиттер (железистый кварцит) - кварцтың қабаттары гематит немесе магнетит қабаттарымен қабаттасатын ферругинді кварциттер.

[pic 1]

Таңқурай кварциті (Малиновый кварцит)- Карелиядан шыққан ерекше қызыл кварцит.

[pic 2]

Романовский кварциті - (Луганск облысының Донецк жотасы аумағында қазылған). Романовский кварцитін алғаш рет 18 ғасырда көмір өндірушісі Казимир Людвигович Мциховский өндіре бастады. Осы күнге дейін сақталған бірнеше сәулет ескерткіштерінің бірі Мциховскийдің (Луганск облысы, Селезневка ауылы) аттас маноры Роман-Византия стилінде Романовский кварцитінен жасалған.