Фитохимия

[pic 1]

[pic 2]

                     РЕФЕРАТ

Тақырып:

                                                                                                    Орындаған:Кулдибаева М

Тобы:ФКА-01-22

                                                         Қабылдаған:

Шымкент 2025

ЖОСПАР

        1.        Кіріспе

        2.        Негізгі бөлім

        1.        Дәрумендердің фитохимиялық табиғаты және биологиялық рөлі

        2.        Дәрумендері бар дәрілік өсімдік шикізаты және олардың фитохимиялық құрамы

        3.        Фитохимиялық талдау әдістері

        4.        Дәрілік шикізатты стандарттау принциптері және халықаралық талаптар

        3.        Қорытынды

        4.        Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Қазіргі заманда фитохимия ғылымы табиғи тектес дәрілік заттарды зерттеу және фармацевтикалық қолдану саласында ерекше маңызға ие. Дәрілік өсімдіктердің химиялық құрамы мен олардың фармакологиялық әсерін зерттеу – сапалы дәрілік препараттар жасаудың негізі.

Солардың ішінде дәрумендер тобы ерекше орын алады. Себебі дәрумендер – ағзаның барлық метаболикалық процестеріне қатысатын, физиологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ететін табиғи қосылыстар.

Өсімдік тектес дәрумендер табиғи таза, улы емес және биожетімділігі жоғары. Олар фармацевтикалық өндірісте витаминді кешендер, антиоксиданттық препараттар және иммундық жүйені қолдайтын дәрілер жасау үшін қолданылады.

Осы рефераттың мақсаты – құрамында дәрумендері бар дәрілік өсімдік шикізатының фитохимиялық талдау әдістерін, сапасын бағалау және стандарттау принциптерін қарастыру.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. Дәрумендердің фитохимиялық табиғаты және биологиялық рөлі

Дәрумендер – аз мөлшерде болса да ағзаның тіршілік әрекетінде маңызды рөл атқаратын органикалық заттар. Фитохимиялық тұрғыдан олар өсімдіктердің метаболиттері ретінде түзіледі және антиоксиданттық, қорғаныш, реттеуші қызмет атқарады.

Дәрумендер екі топқа бөлінеді:

        •        Суда еритін дәрумендер: С және В тобы.

        •        Майда еритін дәрумендер: А, D, Е, К дәрумендері.

А дәрумені (ретинол) – көру процесіне, тері және шырышты қабаттардың қалыпты жағдайына қажет. Өсімдік тіндерінде ол β-каротин түрінде кездеседі.

С дәрумені (аскорбин қышқылы) – антиоксидант, тотығу-тотықсыздану процестерін реттейді, коллаген түзілуін белсендіреді.

Е дәрумені (токоферол) – жасуша мембранасын тұрақтандырады, липидтік тотығуға қарсы әсер етеді.

D дәрумені (кальциферол) – фосфор-кальций алмасуын реттейді.

К дәрумені (филлохинон) – қан ұю процесіне қатысады.

Фитохимиялық тұрғыда дәрумендер өсімдік жасушасының сөлінде, хлоропласттарда және вакуольдерде жинақталады. Олардың синтезіне температура, жарық, топырақ құрамы және су мөлшері әсер етеді.

2. Дәрумендері бар дәрілік өсімдік шикізаты және олардың фитохимиялық құрамы

Көптеген дәрілік өсімдіктер дәрумендердің табиғи көзі болып табылады. Мысалы:

        •        Итмұрын (Rosa canina) – С дәруменінің ең бай көзі (1–2%), құрамында флавоноидтар, органикалық қышқылдар мен пектиндер бар.

        •        Қалақай (Urtica dioica) – С, К және В дәрумендерімен қатар хлорофилл мен каротиноидтарға бай.

        •        Теңіз шырғанағы (Hippophae rhamnoides) – А, Е және С дәрумендері бар, майлы экстрактылары фармакологияда кең қолданылады.

        •        Қарақат (Ribes nigrum) – құрамында антоциандар, пектиндер және жоғары мөлшерде аскорбин қышқылы бар.

        •        Сәбіз (Daucus carota) – β-каротин мен басқа каротиноидтардың көзі.

Бұл өсімдіктердің құрамындағы дәрумендердің мөлшері экологиялық жағдайға, жинау уақытына және кептіру тәсіліне байланысты өзгереді. Мысалы, ашық күнде кептірілген итмұрын құрамында С дәрумені 20–30%-ға азаяды, сондықтан стандарттау кезінде сақтау шарттары ерекше ескеріледі.