Стьюденттің Критериінің

Лабораториялық сабақ № 13.

Сұрақтар :

1.  «Стьюденттің Критериінің» зерттеу нәтижесінде алынған көрсеткіштердің сенімділігін анықтаудағы маңызы.  

Cтьюденттің t -критерийі

Үлестірімі қалыпты іріктеменің орта шамасының өзінің бас жиындағы параметріне сәйкестігін яғни олардың айырымының сенімділігін бағалау үшін Гаусс–Лаплас формуласын қолданудың өзіндік қиындығы бар, өйткені формуланың құрамына бас жиынның және параметрлері енеді, ал олардың шамасын есептеу басым көпшілік жағдайда мүмкін болмайды, сондықтан статистикалық бағалауда іріктемелік және көрсеткіштерін пайдалануға тура келеді. Іріктемелік көрсеткіштің статистикалық қателігі, сонымен байланысқан мөлшерленген ауытқудың (t) шамасы іріктеменің көлеміне кері пропорциональды. Демек, іріктеме көлемінің t мәніне әсерін жоққа шығару керек. Осы жағдайларды ескере отырып, ағылшын математигі В. Госсет (псевдонимі – Стьюдент) 1908 жылы мөлшерленген ауытқудың үлестірім заңын ұсынды. бас x бас σ . іріктx . σірікт

Іріктеме бойынша зерттелген белгінің негізгі сипаттамаларының бас жиындағы өздерінің параметрлеріне сәйкестік деңгейлерін білу үшін эмпиризмдік сенімділік критерийін есептеу керек. Сенімділік критерийінің теориялық (кестелік немесе стандарттық) мәндері Стьюдент критерийі деп аталады (10- кесте).

Сенімділік критерийінің шамасын есептеу үшін биометриялық көрсеткіштің өзінің қателігіне қатынасы алынады:

[pic 1]

[pic 2]

1. Қатесіз болжау жасаудың төрт мүмкіндік шегі.

Сенімділік - бұл жалпы параметр сенімділік шегіне жету ықтималдығы.

[pic 3]

1. Қатесіз болжау жасаудың төрт мүмкіндік шегі.

Сенімділік критерийі үлкен немесе аз жауапкершілік идеяларына негізделген зерттеуді жұмыс нәтижелері жоспарлау кезінде алдын-ала анықталады. Сенімділік критерийі (𝑡) - қатесіз болжамдардың ықтималдығының көрсеткіші. Ықтималдық теориясы мен биометрия ықтималдық қатесіз болжамдардың төрт шегін құрастырды  (4.1 кесте).

1. Шегі Өлшеу қиын белгілерді зерттеу; өрескел индикативті сипаттамалар.
2. Шегі Көптеген биологиялық зерттеулер;оқудың бастапқы кезеңдері; жаңа құбылыстарды сипаттау
3. Шегі Нәтижелерді тереңдету , алғашқы зерттеулер; экономикалық ұсыныстар.
4. Шегі Даулы мәселелерді шешу; зиянды зерттеу және улы заттар

Үлкенірек үлгілер үшін кестеде көрсетілгендей сенімділік индикаторының (𝑡) мәндері анықталады. Көбіне оның орнына биологиялық жұмыстардың көптеген авторлары

Қателі болжамның ықтималдығын қолданады : 𝐵0, 𝐵1, 𝐵2, 𝐵3 , олардың әрқайсысы: 𝛼 = 1– 𝐵 (немесе маңыздылық деңгейі).

1. Жалпы бағытталған зерттеу жұмыстардың, сонымен қатар өлшеу жүргізу қиын белгілердің төмен сенімділік талаптары.  

Іріктеменің мәліметтері бойынша интервал құрастыруға болады, ол белгілі бір ықтималдықпен бас жиынның параметрлерін сипаттайды. Іріктеме көрсеткіштері негізінде бас жиынның параметрлері туралы сенімді пікір айту үшін жеткілікті ықтималдықтар сенімділік деңгейлері (Р) деп аталады. Сенімділік ықтималдықтары түсінігінің принципін Р. Фишер ұсынды. Ол бойынша ықтималдығы нөлге жақындаған яғни ықтималдығы өте төмен оқиғалар практикалық тұрғыдан мүмкін болмайды, ал ықтималдығы бірге жақындаған оқиғалар сенімді болып саналады. Қатесіз болжау жасаудың төрт мүмкіндік шегінің 1-інші шегі өлшеу қиын белгілерді зерттеу; өрескел индикативті сипаттамалар болып табылады. Оның талаптары: