Чахкив Саида вахарахи кхолламахи

                                                ЧУЛОАЦАМ

Чудигар        3-4

1.1.Чахкив Саида вахарахи кхолламахи        5-10

1.2. Чахкиев Са1ида поэтически экамах йола башхало        11-15

1.3. Чахкиев Са1ида 1аламан хетяь поэзе тохкам        16-19

В1ашкадигар        20-21

Пайда ийца литература        22-23

ЧУДИГАР

ГIалгIай литература ч1оаг1а сакъердаме а, пайдане а, г1айг1ане а я. Дукха йоазанхой ба вай мехка. ГIалгIай литературана керте лаьттача йоазонхошта хьалхашка замо увттадаь хиннад доккхий декхараш. Шоай низ, хьаькъал ма кхоачча цар уж кхоачашдаь, вай литература 20-40-ча шерашка кога тӀа даьлар, ала йиш я. ХІaьта, кхы аттагIа декхараш увттадаьдац къаман хьалхашка кердача хано а. Уж декхараш шоай йоазонашца кхоачашде караг1даьннад тIехь тIабаьхкача йоазонхой. Г1алг1ай литература юкъе чуйоаг1а тайп-тайпара говзалаш: багахбувцам, романаш, дувцараши, повесташи, поэзеи. Къаьста теркам т1абахийттаб г1алг1ай йоазонхоша поэзен.

Поэзи - деша искусство я. Саго поэзеца дукха х1амаш гучадоах, ший уйлаш ювц, дега чура къувлараш. Иштта г1алг1ай поэзий ший тайпара хозеи, къоарга ма1ан долаши я. Сона дукха еза из, х1ана аьлча цо мара са дог тохадалийтац. Цудухьа вай къаман йоазонхой поэзи хоза а хеташ, дукха йийшай аз. Сона дукхабезачарех ба Гаьгенаькьан Гирихани,Чахкенаькъан Са1иди, Беков Темботеи ишт. кх. Х1аьта са дега хьамсараг1а вар Чахкенаькьан Са1ид ва. Х1ара халкъа литературе хулаш хул ма-могга ший мотт, культура дег1айоалаяра лаьрх1а къахьегаш вола йоазонхо. ГIалгIай йоазонхошта юкъе дикагIчарех цаI ва из, цун цIи ювца мегаргья дунен тIарча дикагIа болча йоазонхой цIерашца цхьана а. Цун кхолламо хестаду гIалгIай къам, довзийт цун истори, культура, дикагIа дола Iадаташ. Ала доаг1а Чахкенаькъан Са1идо ший вахара дукхаг1а дола шераш советски литература ший ма хулла дег1адоаладара д1аденналга. ГӀалгӀай советски литература дикка йоккха ганз я, хӀаьта из бахьан долаш вай майра ала йиш йолаш да цу дерригача книжкай автор волча поэта, прозаика, драматурга, баснописца, таржамхочун, публициста, киносценариста Чахкиев- Calида ци шерра вай республикерча наха яйза ца 1еш, вай берригача мехка а д1аяйзай, аьнна... 

Са1ида безамеи къоаргеи кхоллам ба. Цун романаши, дувцараши  ч1оаг1а даьржад вай мехка, х1аьта вай теркалъе еза цун поэзи а. Цун поэзе тӀа йоккха моттиг дӀалоацаш я эхь-эздел, хоза гIулакхаш хестадарах йола темаш а. ХІaьта поэта къаьстта теркам т1абоxийт хIанз а тIехьа наха юкъе лелаш долча хьалхарча замах юхедиса ширдаьнна Iаьдалаш, ийрча гIулакхаш дIадахара хетаяь йолча темана. Цхьа ший тайпарча йӀовхалца ювц поэта безам бувцаш йола тема. ХІaьта, къаьстта ала доагIа, поэта ерригача

темашца хоттаенна къахьегам хестабеш йола тема я, аьнна.

Къаьгга дега чура уйлаш хьоаеш, цхьа къаьсттача безамца дог тохадолийташ я Чахкиев Саида 1аламах йола стихаш. Масала: «Лаьтта да», «Лоаман шовда», «Гуйрана сурт», «Беттала бийса», иштта кхыяраш а.

Цун дукха произведенеш йийша, са ч1оаг1а чам хилар уж тахка, автор фу ала г1ийртав ха а. Поэта стихаши поэмаши 1ойийшача, вайна хьалхашка оттт поэзеца ший юхь-сибат гойташ вола говзаме илланча. Бакъда Са1ида поэтически йоазонаш х1анзалца хьаенача г1алг1ай поэзеца цхьан наькъах йолхаш хилар,кхы а да бакъ: цу наькъа т1а ший тайпара къаьстта лар цо юташ хилар а.

Тохкама объект: Чахкиев Са1ида поэзен юкъе 1аламан сурт. 

Балха лоарх1ам: Авторо леладаь хьисапаш.

Декхараш: Чахкиев Са1ида 1аламан хетаяь поэзен тохкам бар.

Курсовой болх латт чудигарахи, кхаь главахи, в1ашкадигарахи, пайда ийцача литературахи.

1. ЧАХКИЕВ СА1ИДА ВАХАРАХИ КХОЛЛАМАХИ

 1938 шера, 22 январе, Haьсар-Керте вахаш хиннача хьаьналча къахьегамхочун дезале ваьв Чахкиев Са1ид. Белгалде доаг1а, 1919-ча шера Долакха-1Орта тӀагӀертача деникинцашта духьала баЬча тӀема доакъашхо да Идрис, хата Хасбеки ИбраьхIими яхаш хинна цун дал вежарий цу тӀем тӀа байнаб...