Минтай Женелевич Тлеубаев

Минтай Женелевич Тлеубаев (3 қаңтар 1947 ж., Алматы - 2009 ж. 24 желтоқсан, Алматы) - балет әртісі, хореограф, қоюшы-режиссер, оқытушы, профессор. Хореографиялық миниатюралар, балеттер мен ірі театрлық ұсынулардың қойылымдарын іске асырған, Қазақстанның аса көрнекті балетмейстердің бірі болып саналады. Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты, Қазақ КСР еңбек сіңірген өнер қайраткері (1984). 1967 жылы А.В.Селезнев атындағы Алматы хореографиялық училищесін үздік бітірді. Оқуды бітіргеннен кейін Болат Аюхановтың жетекшілігімен жаңадан құрылған «Алматының жас балеті» ансамбліне жұмысқа қабылданды.

1968 жылы А. Римский-Корсаков атындағы Ленинград консерваториясының хореография бөліміне түсті. Оның оқытушылары қатарында Георгий Алексидзе, Федор Лопухов, Юрий Слонимский, Исаак Гликман, Петр Гусев болды. Оқу кезінде ол Ленинград консерваториясының опералық студиясында және Ленинград театрларының балет әртістері үшін бірқатар қойылымдар қойды: М. Вайнбергтің «Алтын кілт», Д. Клебановтың «Айстенок», М. Равелдің «Болеро», Ф. Лейдің «Махаббат тарихы». , қара халық музыкасына арналған триптих (руханилар); сонымен қатар Ленинград мемлекеттік университетінде көркемөнерпаздар қоймасында оқытушы және хореограф болып жұмыс істеді. Мәскеу музыкалық залында диссертация қорғады, балет труппа үшін концерттік бағдарлама жасады.

1973-1974 жылдары армияда қызмет етті. Содан кейін Н. А. Римский-Корсаков атындағы Ленинград консерваториясының хореография кафедрасында сабақ берді.

1975 жылы ол Қазақстанға оралып, Абай атындағы Алматы опера және балет театрының хореографы (сол кездегі бас хореограф) болды. Өз шығармаларында ол хореографияға көбіне ұлттық дәм береді.

1976 жылы композитор А.Серкебаевтың «Ақсақ құлан» балетін сахналады. Мәскеудегі Абай атындағы Үлкен Балет театрда гастрольдік сапармен қойылған спектакльдердің біріне Швеция патшасы мен патшайымы КСРО сапары кезінде қатысты. Бұл турлар туралы мақаласында балет сыншысы Николай Еляш Тлеубаев туралы былай деді: «Оның жанды хореографиясы бар, оның билері мәнді, тапқыр, олардың кеңістіктік үлгісі айқын иридесценттік сызықтармен ерекшеленеді»

1982 жылы ол «Менің ағам Маугли» балетін А.Серкебаевтың рок-операсының музыкасына бағыттады. 1985 жылы - Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде майданда ұлдарынан айрылған аналарға арналған С. Еркімбековтің «Мәңгілік алау» балетін басқарды.

Балеттерде С.К. Прокофьевтің музыкалық классикалық симфониясы (1987), Петербургтегі музыкамен қоштасу - И. Страусс (1988), Дж.Вердидің музыкамен Камеллиасы бар ханым (1989) шебердің классикалық би туралы тамаша білімін, стиль сезімін, сирек музыкалық және кемелділікті көрсетті. Абай атындағы Театр әртістерінен басқа «Камелиямен бірге ханым» фильмінде оның солисті, Қазақ КСР халық әртісі Раушан Байсейітова театр тарихында тұңғыш рет премьералық қойылымдарға басқа республикалардың балериналары - КСРО халық әртістері Өзбекстаннан Бернара Кариев және Қырғызстаннан Айсулу Токомбаева қатысты.

Ол балаларға арналған бірнеше балет қойды: М.Чулакидің «Орыс ертегісі» (1975) С.Кибированың «Үш кішкентай шошқа» (1982), И.Морозовтың «Доктор Айболит» (1987). Балалық шақ тақырыбы оның жумыс барысындағы жетекші тақырыптарының бірі болған, бұны өз бар шығармашылық жолында дамытқан. Шын мәнінде Тлеубаев әйгілі хореографиялық режиссура мастері болып саналды, өзіндік балаларға арналған спектакльдерінде іскерлікпен, кәсіби және түсінікті болып дидактикалық идеяларын әзілмен және де тапқыштық көрініспен білдіре білген. Ұсынылған мақалада «Айболит докторы» атты балалар спектаклі талқыланған, бұл Абай атындағы Қазақстан Мемлекеттік Опера және Балет Театрында жас көрермендер үшін аса жарқын да сүйікті спектаклі болып танылды. «Доктор Айболит» балеті М.Тлеубаевтың хореограф атағын алған, балаларға арналған сәтті қойылымдарының бірі болды.

Ол