Перадумовы ўзнікнення журналісцкай справы як сацыякультурнага феномену на Беларусі

1. Перадумовы ўзнікнення журналісцкай справы як сацыякультурнага феномену на Беларусі.

1) Вялікія геаграфіч. адкрыцці. Магчымасць перадвігацца з дапамогай караблей (магчымасць плаваць на доўгія адлегласці)→наладжванне міжнарод. кантактаў→неабходнасць расказаць аб гэтых падзеях шырокай аўдыторыі.

2) Друкарскі станок (як магчымасць друк. кнігі), множанне інфармацыі→магчымасць друкаваць кнігі (адук-ць людзей)→ўзнікненне інтэлегенцыі→меняецца светапогляд грамадства→з’яўляецца меценацтва→пашыр. асвета,адукацыя, расце горад→з’явіліся лішкі (людзі выязджаюць са сваіх мест у горадзе→магдэбургскае права (магчым-ць рэгуляваць сваё жыццё, магчым-ць на свабоду; асэнс-не чал-кам сваіх здольнасцей ў краіне)→законы трэба пісаць, друкаваць→з’яўленне новых прафесій (друкар і інш.)→гуманізм (цікавасць да чал-ка, яго інтарэсаў, разуменне чалавекам сваёй годнасці) →стаўленне да рэлігіі зменьваецца→рэфармацыйны рух

Бел. перыёдыка пачынае фарміравацца ў 60г 17ст., у Зах Еуропе-у пач 17ст, у Расіі-пач 18ст(часы Пятра1). Узнікненне перыяд. друку на Бел. абумоўлена развіццём навукова-тэхнічнага прагрэсу і зменай сацыяльна-эканамічных фармацый у Еўропе: пераходам ад феадалізму да капіталізму. Гэта выклікала  неабходнасць аператыўнага   і   шырокага   інфар-ня   насельніцтва   аб паліт.,    эканаміч.    і    сац.  жыцці.    

Узнiкненне журналістыкі было падрыхтавана (кожнае вынікае з папярэдняга): Эпоха Адраджэння, з’яуленне Статутау ВКЛ (гуманистычныя правы: адказнасць за праванарушэнні, правы жанчын, цярпімасць да інаверцау); з’яуленне інтэлгенцыі – людзей розумовай працы; Узнікненне феномену мецэнацтва + неабходнасць адукацыі людзей; Узнікненне друкарняу (Брэст, Нясвіж, Заслауе); Фарміруецца свецкая культура + людзі, здольныя пісаць і неабыякавыя да праблемау грамадства; Актывізуецца рост гарадоу – слой гаражан – пэуная аудыторыя; Пашыр-ца камунікац. сувязі; Новая прафесія – збіральнік навін.

У XV - XVI ст. на Беларусі склаліся пэўныя перадумовы для развіцця культуры Адраджэння. Гарады сталі цэнтрамі ажыўленай грамадска-палітычнай дзейнасці, пашырыліся іх узаемасувязі з краінамі Заходняй і Цэнтральнай Еўропы. Інтэнсіўна развіваліся кнігадрук-е, адукацыя, шырылася цікавасць да культурных каштоўнасцяў антычнасці. У асяроддзі гараджан і шляхты распаўсюджваліся ідэі Рэфармацыі і гуманізму, мецэнацтва. Даволі хутка ішоў працэс стан-ня бел. мовы і пашыр. пісьменнасці. Спецыфіч. рысай Адраджзння на Беларусі была наяўнасць на працягу пэўнага перыяду адноснай верацярпімасці, узаемадзеяння і ўзаемаўплыву беларускай, рускай, украінскай і польскай культур, што абумовіла полілінгвізм літаратуры гэтага перыяду. Да 1696 г. бел. мова выконвала ролю дзяржаўнай у ВКЛ. На ёй былі створаны выдатныя помнікі грамадска-прававой думкі - Статуты ВКЛ (1529, 1566, 1588), накіраваныя на ўмацаванне дзяржаўна-юрыдычнага суверэнітэту краіны. Ужо да канца ХVІ стагоддзя публіцыстыка на беларускіх землях дасягнула высокага ўзроўню развіцця, заняўшы ў грамадска- палітычным і сац.-эканам.жыцці належнае ёй месца. Пасля выдання Скарынам сваіх Біблій яго справа знайшла шырокае распаўсюд-не і на бацькаўшчыне. У Вільні і Бярэсці, Нясвіжы і Цяпіне, Заслаўі, Мінску і Буйнічах, у некаторых іншых культурных беларускіх цэнтрах на працягу 1520-х – 1590-х гадоў з’яўляюцца друкарні, у якіх адначасова з выданнем кніг ажыццяўляюцца і першыя спробы выпуску аднаразовых лістовак. Першым такім выданнем – своеасаблівым правобразам газеты – стала лістоўка, назва якой «Навіны грозныя, а жалостлівые …». Гэта было далёка не адзінае выданне такога кшталту ў другой п. ХVІ стагоддзя.

...