Ақпараттық жүйелерді автоматтандыру және метамодельдеу

Ақпараттық жүйелерді автоматтандыру және метамодельдеу

Казбеков Е.Ж.

Торайгыров университет, г. Павлодар

Жұмағұл Д.Б. ,Токобаев Ч.М. ,Ахмет Ә.Н.

студенты, Торайгыров университет, г. Павлодар

Введение. Қазіргі зерттеулерде Ақпараттық жүйелер теориясында онтология ұғымын ұғымдардың ұйымдасқан жиынтығы ретінде қолдану негізінде көзқарас дамуда. Бұл Ақпараттық жүйелерді компьютерлендіру мәселесін шешуге тұжырымдамалық бағдарланған көзқарасты дамыту ретінде онтологиялық көзқарастың пайда болуына әкелді.

Ақпараттық жүйелерді жобалау мәселесін шешуге онтологиялық көзқарастың практикалық маңыздылығы онтология автоматтандыру объектісінің моделін синтездеу процесі жүзеге асырылатын тұжырымдамалық ортаны анықтайды. Мұндай орта әмбебап болуы керек, яғни.белгілі бір автоматтандыру объектісін таңдауға қатысты мүмкіндігінше тәуелсіз. Онтологиялық науқанның дамуы автоматтандыру мәселесін шешудегі онтологияның рөлін анықтау, логиканың құрылымын және олардың ақпараттық жүйенің құрылымындағы логикалық және лингвистикалық көзқараспен байланысын зерттеу сияқты іргелі мәселелерді шешумен байланысты.

Мақаланың мақсаты-Ақпараттық жүйелерді автоматтандыру мәселесін және оның метамодельдеумен байланысын зерттеу. Негізгі міндет-модельдеу жүйесі түрінде автоматтандыру процесінің моделін құру, сонымен қатар табиғи интеллекттің кибернетикалық көзқарасына сәйкес келетін ақпараттық жүйелерді таңдау. Жұмыста автоматтандыру схемасын модельдеудің ақпараттық жүйесіне қолдану метамодельдер жиынтығына әкелетіні көрсетілген.

Автоматтандыру-бұл табиғи интеллектке тән іргелі процесс. Зерттеу объектісіне қатысты автоматтандыру мәселесін шешу үшін-ақпараттық деңгей. Бұл тұрғыда жасанды интеллект құру мәселесі табиғи интеллектуалдық қатынастарды авто-матизациялау міндетімен сәйкес келеді.Автоматтандыру; онтологиялық тәсіл; модельдеудің ақпараттық жүйесі; Тұжырымдаманың моделі; тұжырымдамалық метамодельдер. [1, с. 12].

Жобалау процесі автоматтандыру объектісінің медиасын және осы тасымалдаушыдағы қалыптасу процестерін қамтитын MS модельдеудің ақпараттық жүйесі түрінде берілуі мүмкін. Жалпы көзқарастардың бірі-модельдеу ақпараттық жүйесінің тасымалдаушысының әмбебап көрінісі Мѕболып табылады модельдеу тілі.

Тағы бір, кем емес жалпы және біріншісімен байланысты, МЅ модельдеу ақпараттық жүйесінің тасымалдаушысының әмбебап көрінісі белгілі бір ұғымдар жүйесі болып табылады. Ақпараттық жүйелер теориясы саласындағы қазіргі зерттеулерде концептуалды бағытталған деп аталатын екінші көзқарас онтология тұжырымдамасын қолдану негізінде дамиды[1-5].

Дизайн мәселесін шешудің онтологиялық тәсілінің практикалық маңыздылығы онтология автоматтандыру объектісінің моделін синтездеу процесі жүзеге асырылатын тұжырымдамалық ортаны анықтайды. Мұндай орта әмбебап, яғни автоматтандырудың нақты объектісін таңдауға қат ысты барынша тәуелсіз болуы тиіс.

[pic 1]

1 сурет – Автоматтандыру процесінің диаграммасы

Мұнда MS модельдеу ақпараттық жүйесі жоғарғы көрсеткімен ұсынылған мұндағы МН(Н) –бастапқы модель Н, МК(Н) –соңғы модель Н, Сomputer–соңғы мо-дели МК (Н) іске асыру ортасының рөлін атқаратын кейбір есептеу құрылғысы.

Табиғи Ақпараттық жүйелер. Модельдеудің ақпараттық жүйесі формасындағы автоматтандыру мәселесін зерттеу үшін ақпараттық жүйенің нәтижесі модельмн (Н)-ді диа-грамнан алынған айнымалы Н мәні ретінде көрсету керек.

Мұндай модель ретінде біз табиғи интеллектке кибернетикалық көзқараспен тікелей байланысты ақпараттық процестердің жиынтығын таңдаймыз [5,с.19] мұнда:

1. процесс моделирования, информационная система моделирования –MS;
2. процесс принятия решений, информационная система принятия решений –DM;
3. процесс управление с обратной связью, информационная система управ-ления с обратной связью–Cont;
4. процесс коммуникации, информационная система коммуникации –Сom
5. психологические процессы –психологическая информационная система –Psy.

Суреттегі диаграммадағы сопақ ақпараттық жүйенің тұтастығын қамтамасыз ететін ақпараттық жүйелер арасындағы қатынасты білдіреді.

[pic 2]

2 сурет – Табиғи ақпараттық жүйелердің диаграммасы