Халықаралық туризмдегі негізгі экономикалық заңдылықтар мен категориялар

ФММК Туризм 303-топ

Қажиакпарова Самал

Семинар 1

1. Халықаралық туризмдегі негізгі экономикалық заңдылықтар мен категориялар

Туристік нарықты ең көрнекті түрде сипаттайтын экономикалық заңдар мен категориялардың ішінде сұраныс пен ұсыныс заңы, икемділік категориясы, Энгель заңы, сноб эффектісі, Веблен эффектісі, мультипликатор эффектісі, немқұрайлылық қисығы және т.б.

Сұраныс пен ұсыныс заңы туристік өнімнің бағасы мен оның ұсынысы арасындағы тікелей байланысты және туристік өнімге баға мен ұсыныс арасындағы кері байланысты белгілейді.

Сұраныстың бағалық икемділігі тауардың бағасы 1%-ға өзгерсе, сұраныстың қаншалықты өзгеретінін көрсетеді.

Энгель заңы бойынша табыс өскен сайын оның ең қажетті тауарларға жұмсалатын бөлігі азаяды, ал туризмге де жатқызуға болатын сәнді тауарлар мен рухани дамуға жұмсалатын шығындардың үлесі артады.

Сноб эффектісі туристік өнімді тұтынушының көпшіліктен ерекшеленгісі келетінін білдіреді. Ақылды сатып алушы ешқашан басқалардың сатып алатынын сатып алмайды. Бұл жерде басқаларға тәуелділік бар, бұл әдеттегі мағынада көпшілікке қосылудың әсері деп түсініледі. Дегенмен, сноб эффектісімен ол қарама-қарсы бағытқа ие.

Веблен эффектісі көзге көрінетін тұтынуда көрінеді. Белгілі бір өнімдер басқаларды таң қалдыру үшін оларды сатып алатын адамдар үшін тартымды деп саналады. Туризмде, әсіресе туристік нарықтың қымбат жаңалықтары мысал бола алады.

Мультипликаторлық әсер туристік қызметке салынған қаражаттар тікелей табыс әкеліп қана қоймайды, сонымен қатар экономиканың салалық және аумақтық құрылымына жанама әсер етеді.

Салғырттық қисық сызықтары (немқұрайлылық категориясы) туристік өнімді тұтынушы көбінесе қайда баратынына мән бермейтінін көрсетеді, ең бастысы турдың құны тұтынушының қаржылық мүмкіндіктерімен (бюджеттік шектеумен) сәйкес келеді.

Туристік қызмет үшін кейбір экономикалық ұғымдар мен категориялар белгілі бір мағынаға ие болады. Мысалы, «тауар» сияқты ұғым, яғни. Туризмде айырбастау үшін өндірілген өнім іс жүзінде «тур өнімі» ұғымына баламалы, яғни. туристің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қажетті нақты және материалдық емес тұтыну құндылықтарының жиынтығы.

Туристік өнім туристік пакет түрінде шығарылады және нақты турды білдіреді.

2. Туристік нарықтың бөлінуі.

Туристік нарық – төрт негізгі элементтер – туристік сұраныстың, туристік өнімді ұсынудың, баға мен бәсекенің өзара әрекеттесуінің экономикалық механизмі.